Ümit Boyner İşadamı mı, İşkadını mı?
Bugünkü Hürriyet gazetesinin manşetinde Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Ümit Boyner’ in resmiyle beraber verilen “Diyalogla çözülür” haberi yer alıyor.
Haberin ayrıntılarına girmek, siyasi yorum yapmak ve züccaciye dükkânına girmiş fil gibi “çarşıyı karıştırmak” istemiyorum.
Bu haberden yola çıkarak dilimizle ilgili birkaç hususa dikkatinizi çekmek istiyorum:
BİR: Haberde “işadamları” tabirinin birleşik yazılmış olduğunu görüyoruz. Bence doğrusu da budur ama Türk Dil Kurumu elektronik sözlüğüne göre bunun “iş adamı” şeklinde ayrı yazılması gerekiyor.
Bu mantıkla son günlerde tartıştığımız “bilim adamı” tabirinin de bileşik yani “bilimadamı” şeklinde yazılması icap eder. Oysa bu hemen her yerde bilim adamı şeklinde yazılıyor; ben de hep öyle yazıyorum.
Bu belki biraz da bilgisayarlardan kaynaklanan bir mesele çünkü bilgisayar yukarıda bileşik yazdığım “bilimadamı” kelimesini hemen ikiye ayırdı.
Bu iki kelimeyi zorla birleştirmeye kalktığımda ise o kelimenin altını kırmızı ile işaretleyerek beni uyardı. Tabii siz yazıda göremeyeceksiniz ama şu anda ekranımda “bilimadamı” kelimelerinin altları kırmızı ile işaretlenmiş durumda.
İKİ: Türk Sanayici ve İşadamları Derneği’ nin akronimi yani kısaltması olarak “TÜSİAD” yazılıyor. Bu kısaltma her kelimenin ilk harfinden türetildiğinden kısaltmanın da “TSİD” olması gerekiyor ama okuma kolaylığı ve kulağa hoş gelmesi bakımından araya ilk harfler dışında serpiştirmeler yapılabiliyor.
Buna göre derneğin kısaltması TÜSİD olabilirdi. Acaba TÜSİD daha önce başka bir derneğin kısaltması olarak seçilmişti de onun için mi bu yola gidildi diye düşündüm. Google’ da araştırdım böyle bir kısaltmaya rastlayamadım.
Kısaltmayı TÜSİAD olarak aldığınızda, işadamı kelimesinin sanki ayrı yazılan “iş adamı” şeklinde olduğunu kabul etmek gibi bir durum ortaya çıkıyor.
Bu çelişkinin ortadan kaldırılması için Türk Sanayici ve İşadamları Derneği’ nin kısaltmasının “TÜSİD” olması veya TÜSİAD kısaltmasında ısrar ediliyorsa o zaman da derneğinin adının Türk Sanayici ve İş Adamları Derneği şeklinde yazılması doğru olurdu.
ÜÇ: “Bilim adamı” tabirinden hoşlanmayan pek çok kadın olduğuna göre, TÜSİAD Başkanı olarak Ümit Hanım’ ın “işadamı” kelimesinden rahatsız olup olmadığını ve derneğin adının değiştirilmesini düşünüp düşünmediğini doğrusu merak ediyorum.
Mesela “Türk Sanayici, İşadamları ve İşkadınları Derneği” gibi bir isim için ne der acaba?
Dilim dönmüyor
Aynı gazetenin Cumartesi ekinde Savaş Özbey de “Dilim dönmüyor” başlıklı yazısında diyor ki:
“Akademisyenler, dilbilimciler Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta’ nın “bilim kadını olmaz, o zaman ben de bilim travestisiyim” açıklamasını tartışadursun… Ben bu siyaseten doğruculuk topuna hiç girmeden şu sorularla aradan çekileceğim.
O zaman ‘insanoğlu’ sözcüğünü de ‘insanoğlu’ ve ‘insankızı’ diye ikiye mi ayırmak lazım? Hepsine topluca ‘insan evladı’ desek durumu kurtarıyor muyuz?”
Not: Bilgisayar insankızı kelimesine fena bozuldu; altını kırmızı ile çizdi gene.
Gelelim neticeye
Ben Ümit Boyner’ in işadamı kelimesinden rahatsızlık duyacağını hiç zannetmiyorum. Onun işini iyi yapma gayretindeki, çalışkan bir “işadamı” olmakla mutlu olduğuna inanıyorum.
İnsankızı kelimesine cevaz verecek kimse çıkacağına ise hiç mi hiç ihtimal vermiyorum.
