Et Fiyatlarındaki Artış Sadece Spekülasyon mu?
Et fiyatları, son bir yılda % 25 artarak, Türkiye’de siyasetin gündemine yerleşti. Et ve Balık Kurumu canlı hayvan ve et ithalatı konusunda yetkilendirildi. Et ve Balık Kurumu, canlı hayvan ve "et" ithalatı yapabilecek ve piyasada düzenleyici bir rol üstlenecek.
Et Fiyatlarında Spekülasyon Tartışması:
Elinde büyük miktarda besi materyali bulunan spekülatörlerin kesim yapmayarak ya da bunu geciktirerek, fiyatlarda etkili olduğu söylemi, gerçekleri yansıtmamaktadır. Et fiyatlarındaki yükselişi, tek başına, spekülasyon diye açıklamak mümkün değildir. Buğday, pirinç gibi ürünlerden stok yapmak mümkün olduğundan, spekülasyon kolaydır. Oysa, kesim zamanı gelmiş hayvanın bekletilmesi ve sürekli yem maliyetine katlanılması, çok akılcı bir davranış değildir. Belirli bir ağırlığa gelmiş hayvanın yediği yem, boşa gider ve bu hayvanları, uzun süre bekletmek büyük işletmeler için finansman yükü doğurur.
Rekabet Kurumu Başkanı Prof. Dr. Nurettin Kaldırımcı, et fiyatlarındaki artışa ilişkin,” Bir ön araştırma yaptık ama, ön araştırmamızda vardığımız sonuç, yapısal unsurların daha önemli, daha belirleyici olduğu ve fakat örgütlü, kartel dediğimiz türden rekabet ihlali tespiti yapmaya imkan verecek bir tablonun bulunmadığı şeklinde bir kurul kararımıza dönüştürüldü.” dedi.
Et Fiyatlarına Etki Eden Yapısal Faktörler:
Rekabet Kurumu Başkanı, 1980-2008 yılları arasında sığır sayısının %30, koyun sayısının %48, keçi sayısının %70, manda sayısının %91 azaldığını belirtmektedir.
1980 yılında büyükbaş hayvan varlığımız, 16 milyon iken, 2007 yılında 10 milyon 500-750 dolayında olduğu tahmin edilmektedir.
Bu sayısal veriler, arz yetersizliğine(kesime hazır hayvan varlığı) işaret etmektedir.
2007 yılında Tarım Bakanlığının, süt tozu ithalatına kapıyı açması, süt fiyatlarının düşmesine ve sağmal ineklerin kesime sevk edilmesine neden oldu. Bu durumda, Türkiye nüfusu artarken, ülkemizde hayvan varlığı azalmaya başladı. Doğal olarak, arzın azalması, et fiyatının artmasına neden olmaktadır.
Ortalama olarak 8 yavru üretebilecek bir inek, 1 veya 2 yavru doğurunca kesime gönderilmesi nedeniyle, yeteri kadar düve üretilememektedir. Yani, düvelerin erken kesime gönderilmesi de kesilebilecek hayvan arzının azalmasına ve et fiyatının artmasına yol açmaktadır.
Yem maliyetlerinin yüksekliği de, hayvan üretimini olumsuz yönde etkilemektedir. Türkiye’de 2003-2009 yılları arasında enflasyon oranı %61, yem fiyatları %67 ve et fiyatları %24 oranında artmıştır. Bu veriler, girdi maliyetlerinin, et fiyatlarına tam olarak yansıtılmadığını ortaya koymaktadır. Girdi maliyetlerinin et fiyatları üzerinde önemli bir etkisi vardır.
Et İthalatının Sonuçları:
Dünyanın değişik ülkelerinde, hayvan üretimi, Türkiye’ye oranla daha düşük maliyetle yapıldığından, düşük fiyatla et veya canlı hayvan ithal edilebilir. Kısa vadede, vatandaşlar daha ucuz fiyata et yiyebilir.
Kısa vadede, kırmızı et fiyatlarının düşeceği beklentisi ile daha fazla hayvan kesime gönderileceğinden, yerli et fiyatları da düşebilir.
İthal et, insan ve hayvan sağlığı için önemli riskler oluşturabilir. Bu nedenle, kesim öncesi ve kesim sonrası gerekli risk analizi ve değerlendirmesinin, uzman personel tarafından yapılması önemlidir.
Et ithalatı, Türkiye hayvancılık sektörünü, dışa bağımlı hale getirebilir. Ancak, et ithalatı, canlı hayvan ithalatı şeklinde, sadece kısa vadeli arz yetersizliğini gidermek amaçlı yapılırsa, orta ve uzun vadede hayvancılık sektörüne ilişkin gerekli devlet politikaları ortaya konursa, hayvancılık sektöründe gerekli modernizasyon ve etkin denetim sağlanırsa, Türkiye hayvancılık sektörü dışa bağımlı hale gelmez.
Et İthalatı İle İlgili Politika Önerilerimiz:
1-)Kısa vadeli, arz ve talep dengesi sağlanana kadar, et ithalatı yerine, denetimli canlı hayvan ithalatı yapılmalıdır.
2-)Orta ve uzun vadede, büyük ölçekli, bilimsel yaklaşımlarla hayvancılık ve besicilik yapılması özendirilmelidir.
3-)Ülkemizin, uzun vadeli hayvancılık politikası oluşturulmalıdır.
4-)Et ithalatının geriye bağ etkisi nedeniyle, özellikle tarım sektörü üzerinde negatif etkilerinin önlenmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır.
5-)Kaçak hayvan kesimlerinin önüne geçilebilmesi için sık sık sayımlar yapılması ve sektörün kayıt altına alınması sağlanmalıdır.
6-)Kayıt dışı hayvan ve et ticaretinin önlenmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır.
7-)İthal etin, insan ve hayvan sağlığı için oluşturabileceği risklerin, uzman personel tarafından analiz ve değerlendirilmesi sağlanmalıdır.
8-)İnsanların kafasındaki tereddütlerin ortadan kaldırılması için at, eşek vb. hayvanların envanteri çıkartılmalıdır.
