Köylü Pazarının Yeniden Tanımlanması
Kelime manasıyla “Köylü Pazarı”, köylünün ürettiği ürünlerini sattığı pazardır. Köylü, bağında, bahçesinde genelde bilek gücüne dayanarak ürettiği küçük çaplı ürünlerini şehir pazarına getirip satarak aile bütçesine katkıda bulunur.
Teknolojinin henüz yeterince tarım alanında uygulanmadığı ve dolayısıyla tarımın sanayileşmediği devirde tüm üretim ve-tohum gibi- girdiler yerelin izlerini taşıyordu. Yani yüzyılların tecrübesi ve alışkanlıkları ile köylü ürettiği ürünleri pazarda satarken “acaba bu ürün-sera gibi- zorlama yöntemlerle mi yoksa genetiği ile oynanmış tohumlardan mı üretildiği kuşkusu duyulmuyordu. Zaten yerel alışkanlıklar ve damak tadı harici tohumların kullanılmasına izin vermezdi. Çünkü alıcısı olmazdı.
Ancak nüfusun süratle artmasıyla daha fazla tarımsal ürüne ihtiyaç duyulması, tarımda teknoloji kullanımının artması, tohumların genetiği ile oynanarak hibrit tohumlarla üretim yapılması yerel ürünlerin hızla kaybolmasına yol açmıştır.
Sonuç olarak, şu anda köylü pazarında üretilen tarımsal ürünlerin önemli bir oranı genetiği ile oynanmış hibrit tohumlardan ve-sera gibi- suni ortamlarda üretilmektedir.
Yine, şehirlerde sosyal yapının çeşitlenmesi ile şehirlerin gıda alışkanlıklarının homojenliğini kaybetmesinden dolayı; yerel ürünlere talebin azalmasıyla, köylü bu ürünleri ya hiç üretmez ya da yeterince üretemez olmuştur.
Kısaca günümüz Köylü Pazarı anlamını yitirmiş, kısıtlı imkânları ve yine kısıtlı teknolojilerle köylünün ürettiği yarı sanayi mamullerinin satıldığı yerler haline gelmiştir.
İki örnek verecek olursak,
Pazara gelen köy yumurtaları köyde üretildiği için “köy yumurtası “ diye rağbet görmektedir. Hâlbuki bu yumurtalar yine genetiği ile oynanmış tavuklardan yine fabrika üretimi yemler verilerek iptidai usulle üretilmiş yumurtalardır. Elbette tadında ve sarısında farklılık olmasına rağmen; yine de köyün yerel tavuğundan yerel yemler ve doğal ortam kullanılarak elde edilen yumurtalardan çok farklıdırlar.
Yine mesela; köy domatesi diye satılan ve çoğunlukla seralarda yetiştirilen domateslerin tohumlarının büyük bir çoğunluğu ticari hibrit tohumlarıdır. Hâlbuki bu tohumlar yerel olmalıdır.
Bu iki örneklemeden sonra;
Çağımızın zorunlu olarak geldiği noktada yerel bitki ve tohumlar ile buna bağlı olarak yemek kültürü ile tatları büyük oranda ya kaybolmuşlar ya da zor bulunur hale gelmişlerdir.
Özellikle son yirmi yıldan beri ülkemizde yerel ürünler ile organik ürünlerin kıymeti daha çok bilinir ve aranılır olmuştur. Dolayısıyla hem ekolojik varlıkların korunması ve hem de yerelin kıymetlerini hariçteki çevrelere tanıtmak açısından köy ürünleri ve buna bağlı olarak Köylü Pazarları yeniden tanımlanmalıdır.
Bunun için öncelikle yerelin-diyelim ki Ünye’nin tüm ürünlerinin envanterleri çıkarılmalıdır. Ayrıca yerel tohum bankası kurulmalıdır. Bu ürünlerin-özellikle- yetiştiği ya da üretildiği köyler tespit edilip o ürünün o yörede daha çok üretilmesi teşvik edilmelidir.
Bütün yerel ürünler sertifikalı hale getirilmelidir. Ve hatta bu ürünlerin üretim safhaları kontrol edilmeli, teknoloji-üretimi artırıcı değil-işleri kolaylaştırmak amacıyla kullanılmalıdır.
Bütün bu disiplinler yerele ne sağlar?
1-Yerel ürünlerin kuşaktan kuşağa aktarılmasını yani kaybolmamasını sağlar.
2- Bu ürünlere bağlı-yemek alışkanlıkları gibi- kültürler korunmuş olur.
3-Yerel ürün olduklarından dolayı ulusal ticarette hiç söz hakkı ve değeri olmayan ürünler değerlendirilmiş olunur.
4- Yerel ürünlerden doğan yerel alışkanlıklar ve sunumlar o yörede turizmin gelişmesine katkıda bulunur.
Köylü Pazarından ne olduğundan bahsetmedik değil mi?
Bu ürünlerin pazarlandığı, alıcısı yani meraklısı ve kadir kıymet bileni ile buluştuğu, şehrin kültürel aynası olan, şehrin ne marka yerine Köylü Pazarı denir.
Bilmem anlatabildim mi?
Yakup HALICI yakuphalici@gmail.com
