İyi Hekim Olmanın Püf Noktaları Nelerdir?
Hasta ile hekim arasında karşılıklı sevgi ve saygıya dayalı bir ilişki olmadığı takdirde doğru teşhis konsa ve doğru ilaçlar yazılmış olsa bile bu işten ne hastanın ne de hekimin mutlu olması mümkündür. Bir hekimin hastasını hangi şartlarda, nasıl karşılaması, nasıl konuşması, nasıl davranması ve nasıl muayene etmesi gerektiğini on maddede özetlemeye çalıştım.
Hasta ile hekim arasında karşılıklı sevgi ve saygıya dayalı bir ilişki olmadığı takdirde doğru teşhis konsa ve doğru ilaçlar yazılmış olsa bile bu işten ne hastanın ne de hekimin mutlu olması mümkündür.
Bir hekimin hastasını hangi şartlarda, nasıl karşılaması, nasıl konuşması, nasıl davranması ve nasıl muayene etmesi gerektiğini on maddede özetlemeye çalıştım.
BİR: Doktor hastasını temiz doktor gömleği veya ameliyathane kıyafeti ile görmelidir. Alttaki giyim kuşamı çalıştığı bölgeye uygun olmalıdır. Bodrum, Marmaris veya Çeşme tişörtlü, şortlu, parmak arası sandaletli doktora sıcak bakar ama Doğu ve Güney-Doğuda ne iklim ne de halk bu kıyafetlere izin vermez.
İKİ: Doktor bakımlı olmalıdır ama abartıya da kaçmamalıdır. Erkek hekimler her gün sakal tıraşı olmalı; saçları, favorileri ve bıyıkları dikkat çekmemelidir. Bizim millet kulakları küpeli, kolları dövmeli dizi oyuncularına bayılır ama böyle doktorun küpelisinden de dövmelisinden de hazzetmez.
Hanım hekimlerin de kılık ve kıyafetleri, saçları, makyajları, takıları makul olmalıdır. Çok kısa etek, derin göğüs dekoltesi, yürek hoplatmasa bile yırtmaç; çok kabarık, uzun ve boyalı olduğu çok belli olan saçlar; çok fazla makyaj; avize gibi küpeler, şangır şungur kolyeler, bilek dolusu bilezikler, takılar uygun değildir.
Erkek veya kadın doktorların parfüm kullanması da uygun değildir.
ÜÇ: Doktor kendisi sıkıntılı ve huzursuz olsa bile bunu hastasına belli etmemeli; duruşu ile davranışı ile hastasına güven vermeli, onu daha baştan rahatlatmalıdır. Her hastaya ortalama 15-20 dakika zaman ayrılmalıdır. Özel durumlarda bu sürenin çok daha uzun olması da gerekebilir.
DÖRT: Doktor hastasını daima güler yüzle "Günaydın", "Hoş geldiniz", "Geçmiş olsun" diyerek karşılamalıdır. El uzatan hastaların eli sıkılabilir veya başla da selâmlaşılabilir.
BEŞ: Hasta doktorun tam karşısına rahat bir koltuğa oturmalı ve göz temasında olmalıdır. Doktor hastasının elini tutabilir, çocuksa başını veya yanağını okşayabilir ama abartılı jest ve mimiklerden kesinlikle kaçınmalıdır.
ALTI: Özel durumlar dışında doktor hastası ile sessiz bir ortamda, baş başa ve göz göze görüşmeli, odada başka kimse bulunmamalıdır. Hemşire sadece muayene sırasında doktora yardım için orada bulunmalıdır. Muayene odasında radyo, televizyon bulunması, dışarıdan ses veya gürültü gelmesi doğru değildir.
YEDİ: Doktor hastası ile bir arada olduğu sürece sadece onunla ilgilenmeli başka bir şeyle uğraşmamalıdır. Sakız çiğnemek, çay-kahve içmek, tespih çekmek, telefonla konuşmak veya mesaj yazmak, görüşme odasına ikide birde birilerinin girip çıkması önlenmelidir.
SEKİZ: Anamnez almak, yani hasta ile konuşmak bir sanattır. Çok iyi bir anamnez ile daha hastayı muayene etmeden kesin teşhis bile konabilir.
Hastaya tüm derdini, şikâyetlerini ifade etme imkânı verilmeli, ara sorularla muğlâk kısımlar aydınlatılmalıdır. Doktor anlatılanlardan sıkıldığını belli etmemeli, hastasını ne olursa olsun asla terslememeli ve azarlamamalıdır. Gereksiz şeyler (askerlik hatırları, komşu kadının cazgırlığı…) anlatan hastalar uygun şekilde araya girilerek sadede getirilmelidir.
Hastaya özel davranılmalıdır: Kendi başlarına bırakılan bazı hastalar (özellikle kadınlar, emekli öğretmenler) saatlerce konuşabilirler. Bazıları ise pek konuşmak istemez: "Sen doktor değil misin, ne derdim var sen bil bakalım" diye kestirip atarlar.
DOKUZ: Doktor hastasına ismi ile “Ali Bey” veya “Ayşe Hanım” şeklinde hitap etmelidir. Ablacım, ağabeycim, canım, ciğerim, cicim, tatlım, kuzum gibi çok samimi ifadelerden kaçınmalıdır.
Hastanın kültür durumuna ve yöresel özelliklere göre:
ü "Selamün aleyküm"
ü "Dobre doşli" (Boşnakça)
ü "Çavay" (Kürtçe)
ü "İnç beseg" (Ermenice) ...gibi hastanın dilinden sözcükleri
kullanmak hastaları mutlu eder.
Hatta sürekli olarak belli bir dili konuşan hastalarla karşılaşan bir doktorun hasta muayenesinde gerekli temel cümleleri ve bunlara verilebilecek muhtemel cevapları öğrenmesi de çok iyi olur.
ON: Hastalar örf ve adetlerine saygı gösterilerek kimsenin girmediği bir odada, mümkünse bir hemşire veya hasta bakıcının yardımıyla, hastaya sıkıntı vermeden ama tepeden tırnağa sabırla ve titizlikle muayene edilmelidir.
Gelelim neticeye
Bu satırları buraya kadar okuma sabrını gösteren birçok meslektaşımın yüzlerinde nasıl bir tebessüm belireceğini ve beni pek çok zaman olduğu gibi gene hayırla yâd edeceklerini çok iyi tahmin ediyorum.
Ama benim de küçük bir dip notum var; nihai yorumunuzu son cümlemi okuduktan sonra yapmanızı diliyorum.
Dip not:
Bu yazı, hastanede veya muayenehanesinde günde en fazla 25 hasta bakan; aldığı maaştan veya vizite ücretinden çok memnun olan; geçim derdi, gelecek endişe, mecburi hizmet sıkıntısı olmayan; yaz tatilini bu sene hangi yabancı ülkede geçirsek diye hayaller kurabilen ve her ay sonu harcayamadığı parasını gayrimenkule mi, borsaya mı yoksa dövize mi yatırsam diye derin düşüncelere dalan hekimler için kaleme alınmıştır.
