Atık: Sorun Değil Fırsat
Ergaz Mühendislik yönetim kurulu başkanı Gürcan KARADEDE kaynaklı Dünya Gazetesi haberinden alıntılarla bugün ki yazımı şekillendirmeye çalışacağım.
“Türkiye günlük 75 bin ton çöp üretimi ile 72 bin MW’lık bir serveti toprağa gömüyor”, bu miktar ülkemizin elektrik enerjisi kurulu gücüne yakın bir rakam demek.
Avrupa’da toplanan çöpler ayrıştırıldıktan sonra yakılarak; ısıya, buhara, elektriğe çevriliyor, üretilen buhar ise şehir ısıtmasında kullanılıyor. Böylece doğalgaz kullanımı ve enerjide dışa bağımlılık azaltılıyor.
İsveç’te bulunan tesisler yakacak öp bulamadıkları için çöp ithal ediliyor.
Buna göre vahşi depolama alanları ile sorunun çözümü yerine, çöplerin depolama alanına getirilmesine gerek kalmayacak ve yüzlerce aracın trafikten çekilmesiyle karbon ve egzoz salınımını azaltacak bir sistem olan Atık bertaraf, Atık Ayrıştırma, Atık Yakma tesisleriyle atıklar bir taraftan tamamen yok edilirken, atıkların (Cam, Metal, Kâğıt, PVC-Plastik, Demir) ve benzeri gibi elementlerin ayrıştırılarak geri dönüşüme kazanılmasından sonra geriye kalan cürufların depolama yerine yakarak yok etme sistemine tabi çalışan bir sistem kurulmuş olacak. Projenin son örneği Viyana da kurulmuştur.
Sistem sıfır atık prensibiyle çalışıyor, günlük gelen atık aynı gün işlendiğinden depolamaya gerek kalmıyor, koku oluşmuyor, patlama ve yanma sorunu tamamen ortadan kalkıyor. Ordu için yaklaşık 50 MW kapasiteli bir elektrik üretiminin de sağlanacağı bu tesisle ilimiz için yıllık yaklaşık 10 milyon dolar elektrik enerjisi geliri de üretilmiş olacak.
Devletimizin bu tarz tesislerde 10 yıl boyunca 13.3 $/Cent alım garantisi var ve bu tarz tesislerin kurulumunda uluslararası cazip oranlı krediler kullanmak mümkün.
Ülkemizde belediyelerimizin sadece % 10’unun atık yönetim planı bulunuyor, bu planı uluslararası standartlarda uygulayanların sayısı ise nerdeyse sıfır.
Birçok belediyemiz Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın talimatlarıyla entegre tesis kurmaları zorunlu hale getirilmiş olsa da belediyelerimiz gerekli sistemi kurmakta zorlanıyor.
Katı Atık Bertaraf tesisinde atıklar ayrıştırıldıktan sonra kalan curuflar (Biyolojik atık) 1.300° – 1.400 derecede ısıyla yakılarak yok edilmekte geriye sadece % 3 kömürleşmiş rest kalmaktadır. Bu da dolgu malzemesi olarak değerlendirilmekte ve bu sayede geriye hiç bir atık kalmamaktadır.
Günlük 1.000 ila 1.500 ton atık işleme kapasitesine sahip bir tesisin maliyeti 174.000.000,- EURO civarındadır. Bu tesisten 45-70 MW civarı elektrik enerjisi üretilmektedir.
Bu tesislerden; Fransa’da 48, Almanya’da 64, İtalya’da 72 ve İngiltere’de ise 96 adet bulunmaktadır.
ÖNERİ: Tamda seçim öncesi 5 yıllık bir periyotla ATIK SORUNUNUN ÇÖZÜLMESİNİ taahhüt edelim. Bu kapsamda:
- Tüm belediyelerimizin atık yönetim planlarını oluşturalım,
- İl il Atık bertaraf, Atık Ayrıştırma ve Atık Yakma tesis kapasitelerini, yerlerini ve işleme sistemlerini belirleyelim.
- Yap, işlet, devret yöntemiyle her bir ildeki altyapının kurulmasını ihale edelim.
- Konuyu merkezi bir takip sistemiyle profesyonelce yönetelim.
2023 yılına bu konuda sorunsuz bir şekilde girelim. Bu sayede ilimizde veya tüm illerde hem vahşi depolama alanı oluşturma yanlışından kurtuluruz hemde belirlediğimiz vahşi depolama alanları yüzünden vatandaşlarımızla mahkemeleşmemiş oluruz. Ayrıca atığı sorun olmaktan çıkararak ekonomik bir getiriye dönüştürürüz.
