content Doç.Dr. M.Bilal UÇAR Türkiye İçişleri Bakanlığı Dernekler Başdenetçisi & Kırgızistan Çüy Üniv. Öğretim Görevlisi TR 03124198983, 05425722139, 05306046762; KG 0312685085, 0555190385,0700072012 bilal.ucar@icisleri.gov.tr Kişisel Bilgiler: 1963 Gaziantep (İslahiye – Nurdağı) doğumlu olup il merkezine yerleşik. 1984 yılından beri Van, Bilecik, İstanbul ve Ankara’da devlet memuru olarak muhtelif görevler yaptı. Aynı zamanda 2000 yılından beri Kırgızistan Çüy Üniversitesi öğretim görevlisi olarak dersler vermekte olup çeşitli alanlarda akademik ve mesleki uluslar arası toplam 18 kitap ve 25 bildiri-makale eseri yayınlandı. Profil: 1984 yılında devlet memurluğuna başlayıp 1991 yılından beri, “İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Dernekler Denetçisi” unvanıyla İçişleri Bakanının emri veya onayı ile ülke genelinde dernek, birlik, kulüp vb kuruluşlar ile bunların her türlü müessese ve eklentilerinde doğrudan İçişleri Bakanı adına inceleme, araştırma ve denetim yapmakla görevli ve yetkili olarak çalışmakta iken AB müktesebatına uyumla çıkarılan 4970 sayılı yasa ile 26.8.2003 tarihinde 1.derece 3600 göstergeli (Devlet Personel Başkanlığına göre müfettiş ve kontrolöre eşdeğer veya Daire Başkanı ve Gnl Mdr Yrd. Muadili) “İçişleri Bakanlığı Dernekler Denetçisi” kadrosu ve unvanıyla aynı statü ve göreve yeniden atandı. Halen görev ve temsil tazminatını hak etmiş bu görevde bulunmaktadır. Ayrıca Kırgızistan Çüy Üniversitesi Öğretim Görevlisi olarak da çalışmaktadır. Üniversitenin İhtiyaç duyduğu Ekonomi, Hukuk, Kamu Yönetimi, Bilgisayar ve Bilgisayarlı Muhasebe, İngilizce, Arapça, ve Kırgızca-Türkçe dersleri vermesine Üniversite Yönetim Kurulunca karar verilmiştir. Aynı Üniversitenin Kırgız-Türk Turgut Özal Enstitüsünün ve bünyesindeki Türkoloji ve İlahiyat Fakültelerinden sorumlu kurucu direktörü olarak da görev verilmiştir. Eğitim Durumu: Lisans: İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü 1987-88, ve Anadolu Üniversitesi İlahiyat Ön Lisans, Yüksek Lisans: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ABD 1991de bitirerek “Kamu Yönetimi Uzmanı” akademik kariyeri ve unvanını kazandı. Kırgızistan Çüy Üniversitesi Hukuk Fakültesi Lisans ve Yüksek Lisans Mezunu. Doktora: Kırgızistan KC Çüy & Yusuf Balasagun Milli Üniversitesi ve Milli Bilimler Akademisinde 2004 yılından beri “AB Uyumunda TC KOBİ Dernek Vakıf Mevzuatı Maliye Ve Muhasebesi Ve Kırgız Cumhuriyetine Uyarlanabilirliği” Doktora Tezi üzerinde çalışmış ve "Kırkızistan ile Türkiyenin Ekonomik Girişimciliğinin Hukuki Temelleri (Teorisi, Tarihi)" adıyla bitirerek Ekonomik-Hukuk Bilimlerinin Doktoru akademik kariyeri ve unvanını kazandı. Türk-Kırgız Manas Üniversitesinde Özel Statülü Doktora Öğrencisi olarak “Vergi Yargılama Hukuku” Doktora dersi aldı ve II İktisat kongresinde Türkçe-Kırgızca 2 bilimsel tebliğ sundu. Kırgızistan/Calalabat’ta 5 Üniversitenin ortak uluslar arası 6. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresinde Türkçe-Kırgızca 2, Kırgızistan Y.Balasagın Uluttuk Üniversitesi uluslar arası gençlik ve bilim kongresinde Kırgızca 2+2 bilimsel tebliğ sundu. Doktora çalışmalarına paralel olarak Kırgızistan Çüy Üniversitersinde 2005 yılında Doçent unvanı ve kadrosu da verilerek öğretim görevlisi 2009 yılında da Kırgız-Türk Turgut Özal Enstitüsü kurucu direktörü yapılmıştır. Kariyer: Gaziantep ve İstanbul’da Özel sektörde ve kendi özel işinde çalıştıktan sonra 1984 yılından itibaren kamu sektöründe Atatürk ve Cumhuriyet İnkılabının yeni ve önemli eseri ve kurumlarından olan Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde ilk defa muhtelif görevlerde bulundu. Diyanette görevli olarak Diyanet Haseki Eğitim Merkezinde 1989-91 Master – Doktora Grubunda Dini Yüksek İhtisas Öğrenimi de Gördü. Üniversite Yüksek Lisans ve Diyanet Dini Yüksek İhtisas öğrenimi sırasında 1991 yılında İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Dernekler Denetçisi olarak tayin edildi. AB müktesebatına uyum için çıkarılan 4970 sayılı yasa ile 26.8.2003 tarihinde İçişleri Bakanlığı Dernekler Denetçisi kadrosu ve unvanıyla atandı. Halen bu görevini sürdürmektedir. Yuksek Lisansını 1991de bitirerek “Kamu Yönetimi Uzmanı”, oldu. 2004’ten beri çalışarak “Doktora” akademik kariyeri ve unvanını 2010'da almıştır. Doktora çalışmalarına paralel olarak Kırgızistan Çüy Üniversitersinde 2005 yılında Doçent unvanı ve kadrosu da verilmiştir.Yüksek Lisans ve doktora öğrenimi ve çalışmalarının yanı sıra mesleki çalışma olarak Dernek-Vakıf mevzuatı konusunda resmen inceleme ve araştırma yapmakla da görevlendirildi. Bu çalışmaları kitap olarak da yayınlandı. Resmi görevli olarak; 1-“Dernekler Mevzuatının Demokratikleştirilmesi”, 2- “Dernekler Mevzuatının Avrupa Birliği vs Demokratik ülkelerle karşılaştırılması”, 3- “Denetimlerin Demokratik, Etkin ve Verimli Yapılması”, 4- “Avrupa Birliği müktesebatı ve ülkeleri ile TC Dernekler Mevzuatının Karşılaştırılması” resmi raporlarını hazırladı. Özel bir heyetle müşterek hazırladığı "TC DERNEKLER MEVZUATININ AB UYUMU RAPORU' da bilimsel kongrede sunulduktan sonra yayınlanmıştır. Dernek-Vakıf mevzuatı konusundaki bazı kitapları İçişleri Emniyet Yayın Kurulunca tavsiye edilmiştir. Yuksek Lisansını 1991de bitirerek “Kamu Yönetimi Uzmanı”, oldu. 2004’ten beri çalışarak “Doktora” akademik kariyeri ve unvanını 2010'da almıştır. Doktora çalışmalarına paralel olarak Kırgızistan Çüy Üniversitersinde 2005 yılında Doçent unvanı ve kadrosu da verilmiştir. Yabancı Dil Bilgisi ve Gittiği Yabancı Ülkeler: Dil; Temel İngilizce va Arapça derslerini 7 yıllık İmam-Hatip’in her sınıfında aldı. İleri ve Akademik İngilizce ve Arapça derslerini ön lisans, Lisans, Yüksek lisans ve Doktora öğreniminin her sınıf ve aşamasında aldı. Eski ve çağdaş Türk dili ve lehçeleri üzerine özel çalışmalar yaptı. İngilizce, Arapça, ile başta Kırgızca, Osmanlıca ve Uygurca olmak üzere diğer çağdaş Türk dilleri ve lehçeleri (İyi düzeyde), Rusça, Farsça ve Kürtçe (Orta düzeyde). Ülkeler; Rusya Federasyonu, Kırgızistan, Kazakistan, Suriye, Suudi Arabistan. İlgi Alanları: Şiir, Fikir yazıları, İlmi İnceleme ve Araştırmalar; Lise öğrenimi sırasında 1983 yılında Gaziantep İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile Eğitim Hizmetleri Vakfının müştereken İl-İlçe bölge liseleri arasında düzenlediği “Fetih ve Fatih” konulu “Şiir ve Kompozisyon” yarışmasında birinci oldu. Lise öğrenimi sırasında köyündeki Ökkeşiye ziyareti hakkında derlediği bilgiler ile inceleme ve araştırması Üniversite öğrenimi sırasında bülten ve broşür olarak yayınlandı ve Ökkeşiye ziyaretçileri ve turistler bilgilendirildi. Daha sonra bu birikimler diyanet mesleki çalışmaları olarak kitap haline getirilerek “Hz Ökkeş (Ukkaşe)” ve “Ökkeşiye Rehberi” adlarıyla iki ayrı kitap olarak yayınlandı. Aynı şekilde Gaziantep merkezdeki Hz. Yuşa ve Pir Safa konusundaki çalışmaları da “Hz. Yuşa” kitap olarak yayınlandı. Akademik ve Mesleki Çalışmalarından yurt içinde ve dışında Yayınlanmış Bazı Eserleri: A- Kitaplar: 1- YENİ DERNEKLER (KANUNU) MEVZUATI ISBN 975-6385-55-3 (Resmi Mesleki Çalışma) (Resmi Mesleki Çalışma) AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu birleşik 1. Baskı, 374 sayfa, 8x11cm, Ankara,2005 Nisan Adalet Yayınevi. 2- YENİ DERNEKLER KANUNU VE İLGİLİ MEVZUAT ISBN 975-8900-30-7 (SORU-CEVAP VE AÇIKLAMALARIYLA) AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu birleşik (Resmi Mesleki Çalışma) 1. Baskı 464 sayfa, 14x20 cm, Ankara 2005 Ağustos Kartal Yayınevi. 3- DERNEK-KULÜP-VAKIF (İLE KOBİ VB İŞLETMESİ) MALİYE MUHASEBE VERGİSİ ISBN 975-6385-86-3 AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu birleşik (Resmi Mesleki Çalışma) 1. Baskı, 223 sayfa, 14x20 cm, Ankara,2006 Mart Adalet Yayınevi. 4- TÜRK DERNEKLER HUKUKU ISBN 975-95685-0-0 (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 1.Baskı 263 sayfa İstanbul, 1992,kasım Türdav Dağıtım 2. Baskı 288 sayfa 12x20 cm İstanbul, 1993, Ocak Türdav ve Adalet Dağıtım. 3-5 baskı 328 sayfa 14x20, cm Ankara, 1994-1998, Zülfikar Yayıncılık. 5- DERNEKLER KANUNU VE İLGİLİ MEVZUAT ISBN 975-7926-47-7 (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 6. Baskı 389 sayfa 14x20 cm, Ankara, 2000 Adalet Yayınevi.. 6- (TMK) DERNEKLER KANUNU VE İLGİLİ MEVZUAT ISBN 975-7926-71-X AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 7. Baskı 438 sayfa 14x20 cm, Ankara, 2002 Adalet Yayınevi.. 7- TÜRK DERNEKLER HUKUKU ISBN 975-8158-00-7 (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 1-3 .Baskı 603 sayfa 16x24 cm, Ankara, 1996-1998, Ocak Zülfikar Yayıncılık 8- DERNEKLER HUKUKU ISBN 975-7926-44-2 (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 1 ve 2. Baskı 879 sayfa, 16x24 cm, Ankara 1999 Ekim Adalet Yayınevi. 9- (TMK) DERNEKLER HUKUKU ISBN 975-7926-75-2 AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 2 ve 3. Baskı 879 sayfa, 16x24 cm, Ankara 2002 Ekim Adalet Yayınevi. 10- (TMK) DERNEK-VAKIF MEVZUATI ISBN 975-7926-77-9 AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu (Resmi Mesleki Çalışma)1 ve 2. Baskı 645 Sayfa 14x20 cm, Ankara, 2002 Kasım Adalet Yayınevi. 11- TC DERNEKLER MEVZUATININ AB UYUMU RAPORU ISBN 975-8158-04-X 2. Baskı,35 sayfa 21x30 cm, Ankara Kasım 2001 Liberal Düşünce Topluluğu Yayınevi. 50 sayfa 16x24 cm, Ankara, KASIM 2006 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık 12- (ANAP HÜKÜMETLERİNDE) ÇAĞ ATLARKEN ISBN 975-8158-01-5 İsmiyle Master Tezi yayınlandı 1. Baskı 200 sayfa. Ankara,1998 Ocak. ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık 13- 1983-1991 TC HÜKÜMETLERİNİN ÇALIŞMA HAYATI - İSTİHDAM VE İŞSİZLİK POLİTİKASI VE İCRAATI ISBN 975-8158-05-8 1991 İstanbul Üniversitesi Master Tezi 230 sayfa 16x24 cm, Ankara, KASIM 2006 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık 14- “HZ ÖKKEŞ (UKKAŞE)” ISBN 975-8158-03-1 (Mesleki turistik-kültürel Çalışma, İnceleme ve Araştırma) 1. Baskı 94 sayfa 8x11cm, Ankara, Mayıs 2002 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık Gaziantep Nurdağı’nda Peygamber ve Ehlibeyt Yadigarı Hz. ÖKKEŞ (UKKAŞE) Nübüvvet Mührünü Öpen Sahabisi ve Hz. İmamı Alinin Komutan arkadaşı. 15- ÖKKEŞİYE REHBERİ ISBN 975-8158-02-3 (Mesleki turistik-kültürel Çalışma, İnceleme ve Araştırma) 1. Baskı 191 sayfa 10x14 cm, Ankara, Mayıs 2002 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık Gaziantep Nurdağı’nda Peygamber ve Ehlibeyt Yadigarı Hz. ÖKKEŞ (UKKAŞE) Nübüvvet Mührünü Öpen Sahabisi ve Hz. İmamı Alinin Komutan arkadaşı. 16- “HZ UKKAŞE” ISBN 975-8158-06-6 (Mesleki turistik-kültürel Çalışma, İnceleme ve Araştırma) 1.ve 2. Baskı 77 sayfa 8x11cm, Ankara,1998 Ocak. ZY GÜVEN Yayınevi Gaziantep Nurdağı’nda Peygamber ve Ehlibeyt Yadigarı Hz. UKKAŞE Nübüvvet Mührünü Öpen Sahabisi ve Hz. İmamı Alinin Komutan arkadaşı. Ankara, KASIM 2006 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık 17- “HZ. YUŞA-PİR SAFA” ISBN 975-8158-07-4 (Mesleki turistik-kültürel Çalışma, İnceleme ve Araştırma ) 1. Baskı 97 sayfa, 8x11cm, Ankara, KASIM 2006 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık Hz. Muhammed ile Hz. Ali ilişkisine benzer Hz. Musa ile Hz. Yuşa (AS) ilişkisi ve Peygamber ve Ehlibeyt Yadigarı Sahabi ve Hz. İmamı Alinin gaza arkadaşı Hz. Pir Safa ve ziyareti tanıtılır. 18- Түрк Дүйнөсү Өнугүүсүнө Уюм, Фонд, Кичи Жана Орто Ишкана Таасири, Кыргыз Р. Чүй Университети- TC TICA, 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.(baskı aşamasında) B-Makale ve Bildiriler: 1-Dernekler ve Mahalli İdareler(soru-cevaplarla), MİH-DER “Hizmet” Dergisi, 1-6 sayılar. 1998-2000 Ankara.TC. 2-Кыргызстан Реформалоонун Учурдагы Укуктук Негиздери, Маселелери, Алардын Чечилиши Жана Актуалдуу Түрк Дүйнөсүнүн Маселелерине Таасири, 6- Ел аралык Түрк дүйнөсү конгросу, Джалалабад КР.,2008. 3-Sivil Ve Özel Girişimin Türk Dünyası Güncel Sorunlarının Çözümüne Katkısı, 6. UA Türk Dünyası Kongresi, 2008 Calalabat KC. 4-Кокон Хандыгынын Тушунда Кыргыздарга Салынган Салыктар Жана XIX Кылымдагы Бий- Манаптардын Сот Милдетин Аткаруудагы Ролу, Кыргыз- Түрк Манас Университети, Экономика Жана Башкаруу Факультети, Экономика Багыты Боюнча, II Эл Аралык Конференция; 9-11 Октябрь 2008 - Жыл Бишкек, Кыргызстан 5-XIX Кылымдагы Бий- Манаптардын Сот Милдетин Аткаруудагы Ролу Жана Кокон Хандыгынын Тушунда Кыргыздарга Салынган Салыктар, Кыргыз Улуттук Университети Эл Аралык Конференция; 22-24 Апрел 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.; www.manas.kg/temp/EKONOMI%20KONFERANSI%20PROGRAMI.doc 6-Либерализм Жана Социалдык Демократия, Кыргыз Улуттук Университети Эл Аралык Конференция; 22-24 Апрел 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан. 7-XIX Кылымдагы Бий- Манаптардын Сот Милдетин Аткаруудагы Ролу, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан. 8-Кокон Хандыгынын Тушунда Кыргыздарга Салынган Салыктар Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан. 9-Либералдык социалдык демократия, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан. 10-Кыргызстан салык соту системасы Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан. 11-Законодательство по финансам бухгалтерии ассоциаций, фондов и фирм мелкого и среднего предпринимательства в Турецкой Республики в рамках соответствия законодательству Евросоюза, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан. 12-Судебное рассмотрение налоговых правонарушений Кыргызстана Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан. 13-Ekonomide Vergi Yargısının Etkisi Ve Türk-Kırgız Uygulaması KTMÜ İİBF İktisat Böl. 2.UA Ekonomi Konferansı 2008 Bişkek KC. 14-Bilimin Ve Öğretiminin Bazı Çağdaş Küresel Sorunlarına Bir Yöntemsel Bakış, TC. Mevzuat Dergisi - www.mevzuatdergisi.com. S. 127 Temmuz 2008 İstanbul. 15-Liberal Sosyal Demokrasi, TC. Mevzuat Dergisi - www.mevzuatdergisi.com. S. 2009. İstanbul (baskı aşamasında) 16-AB Uyumunda TC KOBİ Dernek Vakıf Mevzuatı Maliye Ve Muhasebesinde Değişim TC. Mevzuat Dergisi - www.mevzuatdergisi.com. S. 2009. İstanbul 17-Avrupa Birliği Türkiye İşbirlğinin KOBİ Dernek Vakıf Vb. Ler Üzerindeki Etkileri, 26.1.2009 Bilgi Agi / Turkiye nin Interaktif Kose Yazari Gazetesi Köşe Yazıları / Onlıne Bilgi İletişim Ağı, www.bilgiagi.net/?cat=263;www.ahmetfidan.net/ koseyazarlari/ profesyoneller/bilalucar/ İstanbul, TC. 18-Legislation Finance And Accountıng Of SME Association And Charity Of Turkish Republic In Accordance With EU, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан. 19-AB Uyumunda TC KOBİ, Dernek ve Vakıfları, 26-27.6.2009 Bilgi Agi / Turkiye nin Interaktif Kose Yazari Gazetesi Köşe Yazıları / Onlıne Bilgi İletişim Ağı, www.bilgiagi.net/?cat=263;www.ahmetfidan.net/ koseyazarlari/ profesyoneller/bilalucar/ İstanbul, TC. TC. Mevzuat Dergisi - www.mevzuatdergisi.com. Mayıs S. 2010. İstanbul 20-Türkiye İle Ab Müktesebatı Ve Ülkeleri Dernekler Mevzuatının Karşılaştırılması, T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Denetçiliği 30.10.2009 tarih ve 2009/07-01 sayılı “Dernekler Mevzuatı ile AB Ülkeleri Mevzuatının Karşılaştırılması (AB Müktesebatı dahil)” Araştırma Raporundan Sunum Ankara. www.bilgiagi.net/?cat=263;www.ahmetfidan.net/ koseyazarlari/ profesyoneller/bilalucar/ İstanbul, TC. TC. Mevzuat Dergisi - www.mevzuatdergisi.com. S. 127 Mayıs 2010 İstanbul. 21-Кыргызстандагы салык сот системасы, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан. 22-Судебное рассмотрение налоговых правонарушений b KR. Кыргыз Улуттук Университети 2010 - Жыл Бишкек, Кыргызстан. 23-Законодательство предпринимательского права по законодательству Евросоюза и экономические сотрудничества Кыргызстана и Турции. 2010 Алматы- Казакыстан. 24-Legislation of SME association and charity of Turkish Republic ın accordance with EU 2010 Алматы- Казакыстан. 25-Законодательство По Финансам Бухгалтерии Ассоциаций, Фондов И Фирм Мелкого И Среднего Предпринимательства В Турецкой Республики В Рамках Соответствия Законодательству Евросоюза, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
24 Mar

Türkiye-AB Ülkeleri Dernekler Mevzuatının Gelişimi (II)

Cumhuriyet Dönemi:

Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasının ardından mirası üzerinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti birey ile devlet arasında ve devlet ile üçüncü sektör arasında yeni bir toplumsal sözleşme yapılmasını sağlamıştır. Sivil-ordu bürokrasisine aydınların da katılmasını getiren bu toplumsal sözleşme ile birlikte Türkiye'de batı tarzı merkezi yönetim sistemi benimsenmiştir.[21] Cumhuriyet dönemine her ne kadar yeni bir devlet ve toplum projesi ile girilmiş olsa da, sivil toplum örgütlenmesi açısından Osmanlıdan gelen siyasal ve toplumsal miras ve kültürün büyük ölçüde devam ettiğini görmekteyiz. 1923 yılında, 1909 tarihli kanun değiştirilmiş ve dernekler büyük ölçüde yürütme organının denetimine tabi kılınmıştır. Bu durum 1926 yılına kadar devem etmiş, bu tarihte İsviçre Medeni Kanununun benimsenmesi ile Türkiye'ye liberal bir dernekler hukuku düzenlemesi gelmiştir. Cumhuriyet döneminde ayrı bir yeri olan tek partili dönemin, modernleştirici anlayışına ters düşen hiç bir cemiyete, örgütlenmeye geçit vermeyen yasakçı bir dönem olduğu bilinen bir gerçektir.

Türkiye’de Osmanlı yönetiminden sonra Avrupa’dan tercümeyle ülkemize uyarlanarak 1926'da yürürlüğe giren Türk Medeni Kanununun 53 vd. maddeleri cemiyetleri düzenler. O günün şartlarına göre bir düzenleme getiren bu hükümler yetersiz kaldığından, daha sonra 1938' de 3512 s.lı Cemiyetler Kanunu çıkarılmış ve bu üç kez değişikliğe uğramıştır. Bu da gelişen toplum ve şartlar karşısında yetersiz kalınca, 1961 Anayasasına uygun olarak, 1972'de bu alanda 1630 s.lı Dernekler Kanunu çıkarılmıştır.

Türkiye’de sivil toplumun dönüm noktalarından birisi olarak, 1946’da çok partili hayata geçiş gösterilebilir. Çok partili hayata geçiş sivil toplumun gelişmesi açısından da önemli katkılar sağlamıştır. Bu dönemde, siyasal alanda yaşanan gelişmelerin yanında, sivil örgütlenmelerin yaygınlaştığı ve güç kazandığı görülmektedir. Bu dönemde muhalefet odaklarının sesleri yükselmeye başlamış ve çeşitli şekillerde (siyasal partiler, basın kuruluşları, dernekler ve sendikalar gibi) örgütlenmelere imkân sağlanmıştır.[22]

Türkiye II. Dünya Savaşından sonra, Dünyadaki ve Avrupa'daki yeni oluşumların içinde yer almıştır. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyinin kurucu üyesi olmuştur. 1938'de kabul edilen Cemiyetler Kanunu 1945 sonrası daha toleranslı olarak uygulanmaya başlanmıştır.[23] 1946 yılında dernekler hukuku açısından önemli bir kanun olan 4919 Sayılı Kanun çıkarılmıştır. 4919 Sayılı Kanunla ilk kez Medeni Kanunun özgürlükçü serbest kuruluş sistemi ile Cemiyetler Kanunun düzenlemesi arasında paralellik kurulmuştur.[24]

1950 yılında başlayan çok partili dönemde sivil toplum kuruluşları bakımından yeni bir süreç başlamıştır. Bu dönemde dernekler, vakıflar, dini gruplar, işçi sendikaları, işveren kesimi, köylü kesimi ve farklılaşan medya gibi unsurlar tek partili dönemden sonra yeniden ortaya çıkmıştır. Ancak bu gruplar siyasal yaşamın aktörleri olamamıştır.[25]

1960 sonrasında yaşanan gelişmeler ile sivil toplum kuruluşları, sadece kamunun gücünün yetmediği alanları dolduran ikincil örgütlenmeler olmaktan çıkmış, baskı grupları olarak toplumsal ve siyasal gündemi oluşturmaya başlamıştır.[26]

1961 Anayasası, özgürlükçü demokratik düzen içerisinde dernek kurma hakkı ve bir araya gelme özgürlüğünü kişinin temel hakları ve özgürlükleri kapsamında düzenlemiştir. Böylece dernekler alanında önemli bir gelişme yaşanmıştır,[27] Anayasanın 28. ve 29. maddeleri dernek kurma ve toplantı yapma özgürlüğünü genişleterek bu sürecin yasal üst yapısını kurmuştur. Köyden kente göçün de katkısı ile şehirleşmenin hızlandığı 1960 sonrasında hemşerilik dernekleri, cami ve hayırlar yaptırma ve yaşatma dernekleri, eski köylü-yeni kentlinin uyum çabaları sonucunda doğmuştur.[28]

Ancak bazı derneklerin anarşi ve terörle ilişkileri nedeniyle 12 Mart 1971 muhtırasını izleyen hukuki düzenlemelerle, dernekler hukukunda önemli kısıtlamalara neden olmuştur. 1972 tarihli ve 1630 sayılı Dernekler Kanunu, aslında bir "kısıtlamalar" düzenlemesidir. Cemiyet sözcüğü yerine “dernek” sözcüğü de ilk kez bu kanunda kullanılmıştır.[29]

Sivil toplum teriminin Türk siyasi söylemine girmesi, 1980'lere rastlamaktadır. 1980 sonrası dönem Türk sivil toplumu açısından bir dönüm noktasını teşkil etmiştir. Bu dönemde sivil toplum oluşumu yönünde görülen gelişme, sivil toplum unsurlarının Türkiye'deki geleneksel merkeziyetçi devlet alanına karşı bir varlık alanı oluşturması yönünde olmuştur. Bunu sağlayan iki faktörden birincisi, Türk siyasetinde meydana gelen değişme, ikincisi ise resmi söylemin dışında, yeni ve farklı söylemlere sarılan otonom sosyal grupların ortaya çıkması olmuştur.[30]

1982 Anayasası çerçevesinde sivil toplumun temel taşları olarak tanımlanabilecek temsili kuruluşların siyaset yapması yasaklanmıştır. Sendikalar, odalar, meslek odaları, üniversiteler her türlü gönüllü kuruluşlar, siyaset yapması yasaklanan kuruluşlar arasındadır. Ayrıca bu dönemde siyasi partilerin de doğrudan kayıtlı üye kitlesi dışında, bir taban ile ilişki kurmasını sağlayabilecek yan kuruluşlar kapatılmıştır.[31]

Türkiye'de 1983 seçimleri ile sona eren askeri yönetimin ardından, sivil toplum örgütleri, bireyi devlet karşısında koruyacak mekanizmalar olarak değerlendirilmiştir.[32] 1982 Anayasasının kabulünden sonra, yeni Anayasanın tüm müesseselere getirdiği yenilik ve değişiklikler gibi; bu Anayasanın ruhuna uygun olarak derneklerde de bazı yenilik ve değişikliklere gidilmiştir. Bunun için 1983'de 2908 s.lı Dernekler Kanunu çıkarılıp yürürlüğe konmuştur. Özallı ANAP hükümetleri dönemi, dernek ve STK için geniş özgürlük dönemi başlatmış ve mevzuatını aşama aşama iyileştirerek uluslar arası mevzuat ve AB müktesebatı standartlarına uyumu başlatmıştır.

Bu Kanunların ve ilgili mevzuatın uygulama alanı sadece dernekler olmadığı gibi, dernekleri ilgilendiren yasalar da sadece bu yasalar değildir. Birçok yasada dernekleri ilgilendiren hükümler bulunmaktadır. Dernek ve STK mevzuatı birbiriyle ilgilidir. DK ve Türk Medeni Kanununda birbirine yollamalar yapılmıştır. Bu Kanunlarda bazı maddelerinin kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına da uygulanacağına dair hüküm ile sendikalarla alakalı hüküm vardır. ... vs. Siyasi Partiler Kanunu, Bu Kanuna yollamalar yapmaktadır. Bu Kanun'da ise siyasi partiler ile ilgili hükümler vardır. Özet olarak; işçi ve işveren sendikaları, siyasi partiler, kanunla kurulan meslek kuruluşları, vakıflar, spor kulüpleri ile diğer benzeri Kurum ve kuruluşlar, başka bir deyişle tüm STK’lar, bazı çalışmaları itibariyle, konu ve kendi kanunlarındaki atıflar gereği, Dernekler Kanununu ve ilgili mevzuatı ilgilendirmektedir.[33]

1985 sonrası sivil toplumun artık gündelik sorunlar dâhil olmak üzere tüm sorunların örgütlenme ile çözülebileceği anlayışının yaygınlaşması ile birlikte sivil toplum kuruluşlarında sayı ve çeşit yönünde artış görülmüştür. Çevre, kadın, tüketiciyi koruma gibi görece az işlenmiş alanlarda örgütlenmeler meydana gelmiştir.[34]

1990’lardan sonra giderek sivilleşen Türk hukuk sistemi hem bireysel özgürlüklerin gelişmesine hem de sivil toplumun gelişmesinin önündeki engelleri kaldırmasına katkılar sağlamıştır. Fakat örgütlenme ve kendi sorunlarını devlet katkısına ihtiyaç duymadan çözme yeteneği birden bire elde edilecek bir durum değildir.

1992'de gerçekleştirilen Rio Konferansı sonrasında sivil toplum örgütlerinin katılımına açık uluslararası projelerin desteklenmesi eğilimi ortaya çıkmış, bunun sonuçları ülkemize de yansımıştır. Vancouver'de yapılan Dünya I.Habitat Konferansı sonrasında Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 100'ü aşkın ülke "ulusal komiteler" oluşturarak, Ulusal Gündem 21 hazırlığı sürecine girmişlerdir.

Globalleşmenin hız kazanmasıyla birlikte uluslararası alanda ulus-aşırı özellikleriyle karşımıza çıkan bazı sivil toplum örgütlerinin, uluslararası kurumlarda 'danışman' statüsüne sahip (olduğu), özellikle 1993 Viyana İnsan Hakları Toplantısı'ndan sonra Birleşmiş Milletlerin sivil toplum kuruluşlarına daha geniş ve etkin roller vermeye başladığı görülür. Haziran 1996'da İstanbul’da yapılan Habitat II Konferansı sonrasında Yerel Gündem 21 çabalarının yoğunlaşması, sivil toplum örgütleri ve yerel yönetimler arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi yanında, sivil toplum kavramının kamusal tartışma gündemine girmesini sağlamıştır. Çünkü Habitat Gündeminin etkin olarak pratik yaşama geçirilmesi, öncelikle yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve yurttaşların etkin katılımını öngörüyordu.

Habitat Gündemi İstanbul Bildirgesi'nin 12. maddesi, hükümetlere, sivil toplum örgütlerini ve yerel yönetimleri ''yapabilir kılma" stratejisinin gerçekleştirilme yolları ile "katılım"ın sağlanması yollarını gösteriyor, onları bu konuda yükümlü tutuyordu.[35]

Sivil Toplum Kuruluşlarının toplumsal algıda tanınırlık bakımından zirveye çıktığı dönem, 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi sonrasındaki süreçtir. Bu dönemde Sivil Toplum Kuruluşları, toplumsal dayanışma anlamında son derece nitelikli ve karşılıklı güvene dayalı bir ortam yaratmıştır. Bu dönemde kamuoyunun Sivil Toplum Kuruluşlarına bakışında önemli bir pozitif değişim yaşanmış ve Sivil Toplum Kuruluşları daha meşru bir kurum olarak algılanmıştır.[36] Marmara Depremi öncesinde Türkiye’de afetlere yönelik kurulan sivil toplum kuruluşlarının sayısı sınırlı iken depremler sonrasında bu yönde çalışma yapan 1200 sivil toplum kuruluşu kurulmuştur.[37]

Türkiye’de sivil toplum açısından önemli bir gelişme de sivil toplum kuruluşlarının Avrupa Birliği (AB) ile müzakere sürecinde önem kazanmasıdır. 1999 Helsinki AB Zirvesi ile tekrardan başlayan Türkiye’nin adaylık sürecinde sivil toplum kuruluşları politik konulardan farklı olarak eğitim, kültür ve çevre gibi toplumu ilgilendiren konularda toplumu bilgilendirme görevini üstlenmiştir.[38]

AB üyelik süreci temel hak ve özgürlüklerin geliştirilmesi ve korunması için dernekler mevzuatını pozitif değiştirme fırsatları sunmaktadır. Türkiye’de birçok konuda olduğu gibi Dernekler Kanunu ve ilgili mevzuatı da baştan sona değiştirildi… Yürürlükteki 5253 sayılı Dernekler ve Türk Medeni kanunları Anayasa'dan soma, dernekler hukukunun çerçevesini çizmekte ve çalışmalarımızın ana konusunu teşkil etmektedir. AB ülkelerinde uygulamaya devam edildiği halde Derneklerin idari ve denetim örgütünü Emniyet -polis birimi olmaktan il önce çıkarıp sivil birim şeklinde örgütleme AB müktesebatına uyum mevzuatıyla başarılmıştır. İnsan haklarına dayanan, demokratik, laik, sosyal bir hukuk devleti ideali olan toplum modeli oluşturmaya çalışılmıştır. Dernek vb STK’larını önemseyen, değer veren, düşünce ve ideolojik farklılıkları zenginlik olarak gören bir kamu yönetimi anlayışına zemin oluşturulmuştur.

Görmezden geldiği vatandaşlarının tümünü kanun önünde eşit gören ve onlara eşit davranmayı ilke edinen bir kamu yönetimi anlayışına ve her türden vatandaşını kamusal alanda var kılmak isteyen, hak ve özgürlüklerini koruyan bir yönetim modeline gidilmiştir. Türkiye’de sivil toplum örgütleri, özellikle son 15 yılda gerek etkinlik ve söylemleri, gerekse de siyasal otoriteyle mesafesi açısından sıkça gündeme gelmekte ve tartışılmaktadır. Yakın zamanda, büyük şehir ve anakentlerde gerçekleşen mitingler ve bu mitinglerin organizasyonunda sivil toplum örgütlerinin aktif rol oynaması medyada ve kamuoyunda bu örgütlere yönelik ilginin artışına neden olmuştur. Zira bu örgütler, yaşanan siyasal gelişmelerde taraf olma, kanaat geliştirme ve kamuoyu oluşturma noktasında söz sahibi olmaktadırlar.[39] Öyle ki darbe heveslileri bile STK’lardan yararlanma stratejisi kullanmışlardır.

Dernek vb STK’ları aracılığı ile AB fonlarından daha fazla katkı elde ederek kendi vatandaşının refah düzeyini, yaşam standartlarını daha yükseğe çıkartan bir bakış açısı topluma yayılmıştır. Artık Dernek vb STK’larından korkmayan ve korkmak için gerekçe üretmeyen hatta onları teşvik eden bir idari bakış hâkim kılınmıştır.

[21] SARIBAY A., Türkiye'de Sivil Toplum ve Demokrasi,Global Yerel Eksende Türkiye, A.Y.Sarı bay, Fuat Keyman(der), İstanbul, 2000, s.105

[22] USTA , a.g.e., s.55

[23] TOKSÖZ F., Türkiye'nin Diğer Avrupa Ülkeleri ile Karşılaştırmalı Durumu", AB Uyum Süreci ve STK lar, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yay,Haziran,2004, s.142

[24]  ÖZSUNAY E., “Türkiye'de Sivil Toplum Kuruluşları Sempozyumu-XIV, AB Uyum Süreci ve STK'lar”,  s.12, T. Ekonomik ve Toplumsal Tarih V. Y., İst., 2003.

[25] ÇEPEL, a.g.e., s.4

[26] GÖNEL, a.g.e., s.97

[27] ÖZSUNAY, a.g.e., s.13

[28] GÖNEL, a.g.e., s.4

[29] ÖZSUNAY, a.g.e,s.13

[30] ÇAHA Ö., Sivil Kadın,Türkiye'de Sivil Toplum Ve Kadın,Ankara:Vadi Yayınları,1996, s.136

[31] ÖNCÜ A.,"Sivil Toplum ve Katılım",Sivil Toplum,Ed:Yurdakul Fincancı,İstanbul: TÜSES Yayınları,1991, s. 42

[32] ERCAN H., "Türkiye'de Sivil Toplum Tartışmaları Üzerine" C.Ü Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:26,NO: 1 Mayıs, 2002, s.71

[33] UÇAR B., “(ANAP Hükümetlerinde) Çağ Atlarken,”; “Dernekler Kanunu ve İlgili Mevzuat”, Kartal Yayınevi, Ankara 2005; “Dernekler Hukuku”, Adalet Y., Ankara, 2005; “(TMK) Dernek-Vakıf Mevzuatı”, Adalet Y., Ankara, 2002; “Dernek-Kulüp-Vakıf (İle KOBİ vb İşletmesi) Maliye Muhasebe Vergisi”, Adalet Y. Ankara, 2006.

[34] GÖNEL, a.g.e, s.97

[35] TOSUN G., Demokratikleşme Sürecinde Devlet-Sivil Toplum İlişkisi ve Türkiye Örneği, s.225-226

[36] ÇOPUR H., Teoriden Pratiğe Sivil Toplum, www.ekopolitik.org/images/cust_files/070522142001.pdf

[37] SAYGIN Didem, “Avrupa Birliği Müzakere Sürecine Sivil Toplum Kuruluşlarının Bakışı”, Yüksek Lisans Tezi, s.30, Çanakkale Onsekiz Mart Ünv., SBE, 2008

[38] SAYGIN, a.g.e., s.30             

[39] YILDIZ Ö., Sivil Toplum Örgütleri, ‘Özerklik’: Kavramsal Bir Açılım, http://www1.gantep.edu.tr/~sosbil/journal/index.php/sbd/article/viewFile/3/2

Etiketler : , ,

Bu Yazıyı Yazdır Bu Yazıyı Yazdır

Yorumlar Kapatıldı.



2007-2012 Bilgi Agi / Turkiye nin Interaktif Kose Yazari Gazetesi

Designed By Online Groups
ÇÖZÜM ORTAKLARIMIZ

bizajans, kent akademisi, sunubank