Amerika Gıda ve İlaç Kurumu (FDA), Exelon isimli ilacın etkinliği ve yan etkileri konusunda ‘doktorları kandırdığı’ gerekçesiyle dünyanın en büyük ilaç firmalarından biri olan Novartis’ e bir uyarı mektubu gönderdi. FDA çok önemli bir kurum. Onun onayı olmadan bir ilacın veya kozmetiğin piyasaya çıkması mümkün değil. Birçok gıda maddesinin satışı da aynı şekilde FDA’ nın izni ile mümkün olabiliyor.
Exelon, Alzheimer yani bunama tedavisinde kullanılan bir ilaç ve ülkemizde de satılıyor. Firmanın raporlarına göre, Exelon geçen sene kendilerine 525 milyon dolar kazandırmış ! Dünya nüfusunun giderek yaşlandığı ve ‘bunakların’ sayılarının her geçen gün arttığı göz önüne alınacak olursa ilacın istikbalinin ne kadar parlak olduğu da daha iyi anlaşılacaktır.
FDA, ilacın doktorlara tanıtımında kullanılan kartlardaki bilgilere üç açıdan itiraz ediyor. Birincisi, Exelon’ un bunama tedavinde kullanılan başka bir ilaca cevap vermeyen hastaların yüzde 70’ inde etkili olduğunun iddia edilmesi. İkincisi, ilacın bulantı, kusma, iştahsızlık ve kilo kaybı gibi yan etkilerinin bildirilmemiş olması. Üçüncüsü de, Exelon’ un başka bir bunama ilacı ile birlikte kullanılmasının önerilmesi. Oysa, bu iki ilacın beraber kullanımının ne etkinliği ne de emniyeti hakkında yeterli bilimsel kanıt yok.
FDA, firmadan doktorları yanıltan bu tanıtım kartlarının kullanımının durdurulmasını istediği gibi, doğru bilgileri içeren dokümanların da bir an önce doktorlara ulaştırılmasını istiyor.
Davulcu yellenmesi
İlaç reklâmı yapılması dünyanın birçok ülkesinde yasak. Bazılarında sadece ‘tezgâh üstü’ denen ağrı kesici, asit giderici… gibi reçetesiz satılabilen ilaçlar için reklâm izni var.
Benimki Engin Ardıç’ ın deyimi ile ‘davulcu yellenmesi’ oluyor. Ama varsın olsun; ilaç reklâmı yapılmasına… doktorlara promosyon verilmesine… doktorların kongrelere götürülmesine… karşı yazmaya devam edeceğim.
Tezgâh üstü ilaçlar da dahil hiçbir ilacın reklâmının yapılmasını doğru bulmadığım gibi, hatta tam tersine ilaç reklâmlarının son derecede sakıncalı olduğu kanısındayım.
Üstelik de bu düşüncem sadece tüketicilere yönelik reklâmlarla da ilgili değil. FDA’ nın son uyarısının gösterdiği gibi, ilaçların doktorlar için bile reklâmı yapılmamalı.
İlaç tanıtımı bilimsel yayınla olur
Firmalar ilaçlarını hekimlere tanıtmak için reklâmlardan değil, ilaçları ile ilgili yapılmış olan ‘bilimsel’ yayınlardan yararlanmalı. Bir hekim için en iyi reklâmın kurallara uygun yapılmış ‘bilimsel araştırma’ olduğu söylesem, itiraz eden olmaz sanırım.
İlaç tıbbi bir gerekçe ile belirli bir dozda, belirli aralıklarla ve belirli bir süre alınması gereken bir kimyasal madde. Bir hasta için kullanılacak ilaca, reklâmlardan etkilenerek değil, ancak kitaplardan… dergilerden… yani ‘bilimsel’ yayınlardan yararlanılarak karar verilebilir.
Bir ilacın kullanımının özendirilmesi son derecede önemli sağlık sorunlarına neden olabilir. ‘Yan etkileri olmayan madde ilaç değildir’ sözünü hiç unutmamak lâzım.