Başbakan’ın Demokrasi paketi içinde alternatifli olarak önerdiği üçlü seçim sistemi önerisi TBMM’deki aritmetik yapıyı nasıl değiştirecek; MAK DANIŞMANLIK olarak bu konuyu ayrıntılı inceledik:
SİSTEM, MECLİSTEKİ ARİTMETİK YAPIYI NASIL DEĞİŞTİRİYOR:
Başbakan Recep Tayyip ERDOGAN açıkladığı demokratik paketle önümüzdeki dönemde uygulanmak üzere seçim sistemine yönelik 3 ayrı uygulama örneğinden biriyle gidilebileceğini ifade etti: Bilindiği üzere; geçen dönemde baraj endişesiyle seçime BDP adına giremeyip bağımsız seçilmiş bazı parlamenterler seçim sonrasında parlamentoda BDP ye geçerek grup kurdular. Seçim barajının düşürülmesiyle böyle bir "etrafından dolanma" ihtiyacı da kalmayacaktır.
Başbakanın üçlü seçim sistemi önerisi:
1. Mevcut sistemle yani yüzde 10 barajıyla devam edebiliriz. Bu yaklaşımda Başbakan’ın dayandığı argüman; biz bu sistemi kendimiz getirmedik. Bu sistem 2002-2007-2011 de yapılan seçimlerde uygulanmıştır. Bu sistemi biz getirmediğimiz gibi bizden önce uygulanan bu sistemle biz birinci parti olduk. Bir başka siyasi harekette bu anlamda bu sistemle iktidar olabilir. Bilindiği üzere; Bu sistemde %10 barajının altında kalan partilerin temsil gücü sırasıyla en çok oy alan partiden başlayarak barajı aşan partilere olumlu anlamda yansımaktadır.
.
2. Barajı yüzde 5'e çekip, 5'li gruplandırmayla Daraltılmış Bölge Seçim Sistemini uygulayabiliriz: Bu sistem kişisel görüşümüz olarak; Ak Parti’nin en avantajlı ve uygulanması konusunda en ısrarlı olacağı sistemdir: Zira DARALTILMIŞ BÖLGE SEÇİM SİSTEMİ nin uygulanması 2011 milletvekilliği Türkiye geneli iller bazında oy oranlarıyla bir değerlendirme yaparsak;
AK PARTİ: % 49.9 oy oranıyla 327 vekil çıkarmış iken bu uygulamada yaklaşık 342 vekil çıkarır.
CHP: % 25.9 oy oranıyla 135 vekil çıkarmış iken bu uygulamada 138 vekil çıkarır.
MHP: % 13 oy oranıyla 53 milletvekili çıkarmışken 32 vekil çıkarır.
BDP: (bağımsızlar’ın % 91 lik kısmı): 38 vekil çıkarır.
Burada MHP ve BDP arasındaki iki kat oya rağmen ciddi farkın nedeni BDP nin zaten oy potansiyelinin dar bölgeden çıkması nedeniyledir. Ancak; bu durum da da BDP nin İstanbul benzeri metropollerde vekil çıkarma şansı biter.
Bu sistemde bir dizi handikaplarda giderilmelidir. Beşli gruplandırma" ifadesinin Türkiye'deki seçim bölgelerinin en az 5 milletvekili çıkaracak şekilde yeniden düzenleneceğini bilmek gerekir. Bu durumda örneğin 2 milletvekili çıkaracak Bayburt ile 3 milletvekili çıkaracak Gümüşhane tek bir seçim bölgesi sayılacaktır.
Daraltılmış sistem; 5 ve üzeri vekil çıkaran illeri etkileyecek.
3. Üçüncü ve son seçenek olan barajsız ve dar bölge sistemi, bu üçlü içinde temsilde adaleti en az zedeleyecek sistem gibi gözüküyor. Bu sistemi dünyanın en demokratik seçim sistemi olarak görenlerde vardır. Bu sistemde seçmen kimi seçtiğini bilir, genel merkezlerin değil kendi istediği adayı seçer. Ama burada da dikkat edilmesi gereken bir şey var. Bizim Anayasamıza göre 550 milletvekili var. Seçmen sayımız da 54 milyon. Yani kabaca 100 bin seçmene bir milletvekili düşüyor. Bu bence zaten çok büyük rakam, bizim 50-60 bin seçmene 1 milletvekili düşürmemiz daha iyi aslında. Yani seçmen sayımız arttığında milletvekili sayımız sabit kalacaksa, temsilde adaletsizlik daha da artacak demektir. Milletvekili sayısı, seçmen sayısındaki artışa göre esnek hale getirilmelidir.
Bu sistemde AK PARTİ 2011 seçim / oy oranları ya da onun üstünde oy oranıyla ciddi avantaj elde eder.
AK PARTİ: % 49.9 oy oranıyla 327 vekil çıkarmış iken bu uygulamada yaklaşık 352 vekil çıkarır.
CHP: CHP blok oy bölgesi çok olmadığından daraltılmış bölgeden de daha az vekil çıkarır. % 25.9 oy oranıyla 135 vekil çıkarmış iken bu uygulamada 131 vekil çıkarır.
MHP: MHP ciddi temsil sorunu yaşar. % 13 oy oranıyla 53 milletvekili çıkarmışken 39 vekil çıkarır.
BDP: Ama BDP bu sistemde metropollerde vekil çıkaramaz. (Bağımsızların % 91 lik kısmı): 28 vekil çıkarır.
Dar bölge seçim sisteminde şu an TBMM de olmayan bazı partilerin de temsil fırsatı bulma şansı doğar.
Görüldüğü üzere; Başbakan Recep Tayyip ERDOĞAN’ın Demokrasi Paketi içinde önerdiği üçlü seçim sistemi her halükarda Ak Parti’ye yarayacaktır. Ancak bunun sebebi Ak Parti’nin siyasi uyanıklığının ötesinde sosyolojik bir temel kural olan “şans hazır olandan yanadır” ilkesiyle açıklanmalıdır. Görüldüğü üzere muhalefet gündem oluşturamıyor. Muhalefet; Ak Parti’nin belirlediği gündemi anlayıncaya kadar Ak Parti yeni bir gündem oluşturuyor. Dolayısıyla iktidar hedefleyenler; en az iktidar kadar gündem analizini önemsemeli reel siyasetin öncesinde teknik bir kadro ile sosyo kültürel analiz çalışması yapmalıdır.
Mehmet Ali KULAT
MAK DANIŞMANLIK Yön. Kur. Bşk.