STK'ların Yasama Sürecine Katılımına İlişkin Genel ve Özel Durum ve Önerilerimiz
Dernekler ve vakıflar başta olmak üzere STK’lar, bazen birçok nedenle devletin resmi olarak bürokratik devletçilik anlayışı ile yapamadığı veya baş edemediği başarısız görev ve hizmetleri bile gönüllü olarak mükemmel şekilde yasama sürecine ve topluma arz edebilmektedir. Ayrıca kamu kurumu tarafından yasama sürecinde çözülmesi mümkün olamayan bir takım sorun ve eksiklerin giderilmesinde aracılık ta eden kuruluşlar olarak görülmektedir. Siyasi iradenin kararlı ve istekli olması STK’ların sürece katılımını kolaylaştıracak en önemli unsurdur. Böyle bir iradenin varlığı geri kalan süreci çok kolaylaştıracaktır. Aksi halde STK’lar ne kadar istekli ve gayretli olursa olsunlar sürece müdahil olmakta ve sonuç almakta zorlanacaktırlar. Genel olarak yasama sürecine STK katılımının hem STK’lardan, hem de yasa hazırlayan kamu kurumlarından kaynaklanan sorunlar nedeniyle istenilen seviyede olmadığı görülmektedir. Bakanlıklar, hükümet ve Meclis STK’ların da sürece etkin katılımını sağlamalıdır.
İçtüzük ile Yönetmelikteki hükümlerin bağlayıcı olmamakla birlikte önemli bir teamül ve disiplin olduğu söylenebilir. TBMM İçtüzüğünde değişiklik yapılarak benzer hükümlere yer verilebilir. Yeni Anayasa’da yer verilebilir ve gerekli diğer düzenlemeler de yapılabilir. Ancak STK katılımı, teamülün geliştirilmesi ve uygulamanın güçlendirilmesi ile de iyileştirilebilir. Bakanlıklar, Başbakanlık ve TBMM’de STK iletişim birimlerinin kurulması, STK’na bilgi sağlanması ve sürecin detayları hakkında STK mensuplarının eğitilerek kapasitelerinin arttırılması katılımı kurumsallaştıracak, hem yasama sürecinin detaylarını, hem de yasama tekniğini iyi bilmekle sürece daha etkin ve verimli katılım olacaktır.
Farklı bir açılım olarak Anayasa ve önemli kanunlar için milletvekillerinin seçim bölgelerinde halk ve STK ile yasama görüşme ve toplantıları da düşünülebilir. Bu sadece tasarı ve teklifler için değil, Meclis kararları, parlamenter denetim mekanizmalarının aktif olarak işletilmesi ve kanunların uygulanmasında ortaya çıkan sorunların tespiti için de yapılabilir.
STK’nın yasama sürecine istenilen seviyede katılamıyor olmasının hem kamu kurumlarından hem de STK’nın kendilerinden kaynaklanan bazı sorunlar vardır. Bunlar genel olarak yasama sürecine ilişkin bilgiye erişme sorunu, STK’nın yasama sürecine ilişkin teknik bilgisinin yetersiz olması, STK’nın konulara katı ideolojik yaklaşımları, TBMM’de gerek komisyonlar gerekse Genel Kurul gündeminin belirsizliği ve hızlı yasama süreci olarak özetlenebilir.
Sonuçta STK katılımı ile pratik olarak daha güçlü ve uzun ömürlü kanunlar yapılmış olacak, hem AB müktesebatına uyum hem de demokrasi gelişip güçlenecektir.
KAYNAKÇA:
Kitaplar:
A. Şeref Gözübüyük, Anayasa Hukuku Anayasa metni ve 11. protokole göre hazırlanmış avrupa insan hakları sözleşmesi, Turhan K. Ankara 2008
Akgündüz A.-Cin H., “Türk Hukuk Tarihi”, Selçuk Ünv. Y., Konya, 1989; Akgündüz A., “Mukayeseli İslam ve Osmanlı Hukuku Kulliyatı”; İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Y. İstanbul.
Avrupa Komisyonu Türkiye İlerleme Raporları, Avrupa Birliği Bakanlığı ve Genel Sekreterliği web sayfası, http://www.abgs.gov. tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/ilerleme Raporlari/turkiye_ilerleme_rap.
Bakırcı Fahri, “Türkiye Büyük Millet Meclisinde Yasama Sürecine Sivil Toplum Katılımı”, Yasama Sürecine Sivil Toplum Katılımı: Bir Sistem Arayışı Paneli, Yasama Derneği, www.yasader.org.
David Beetham-Kevin Böyle, Demokrasinin Temelleri, çev. Vahit Bıçak, Ankara
Ergun Özbudun, Perspectıves On Democracy In Turkey, Turkish Political Science Association Ankara 1988
Neziroğlu İrfan “Sivil Toplum Örgütlerinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde Kanun Yapım Sürecine Katılımı”, Haluk Konuralp Anısına Armağan, Cilt II, Ankara, Yetkin, (2009); Türk Parlamento Hukukunun Temel Kavramları, Ankara: Seçkin, 2008.
Kanun yapım süreci sempozyumu17.1.2011, TBMM Basımevi Ankara 2111
Orhan Kemal Cengiz; Sivil Toplum Kuruluşları için Hukuk El Kitabı, Sivil Toplum Geliştirme Merkezi
TC Anayasası ve TBMM İçtüzüğü, TBMM Basımevi Ankara 2111
Türk Siyasal Partilerinde Örgütlenme ve Liderler Oligarşisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi
STK Yönetişim Rehberi; Türkiye Sanayicileri ve İşadamları Derneği – Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı Ekim 2007 ist.
Sivil toplum için yasama sürecine katılım el kitabı, Yasama Derneği Y. Ankara, 2011, web sayfası, www.yasader.org
Uçar B., (TMK) Dernek-Vakif Mevzuatı, AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu, 2002 ; Dernek-Kulüp-Vakif (ile KOBI vb İşletmesi) Maliye Muhasebe Vergisi, AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu birleşik (Resmi Mesleki Çalışma) 2006 Adalet Y., Ankara.
Yasama el kitabı, TBMM Basımevi Ankara 2111
Yasama Sürecine Sivil Toplum Katılımı: Bir Sistem Arayışı” paneli yayın. Yasama Derneği web sayfası, www.yasader.org.
Dergiler:
Uchar B., Legislation of SME association and charity of Turkish Republic in accordance with EU / Сборник научных трудов «Эдилет», -Алматы, 2010, №1, 105-108-б.; AB müktesebati ve ülkeleri ile Türkiye dernekler mevzuatinin karşilaştirilmasi, Mevzuat Dergisi SAYI: 149, MAYIS 2010, İST.
Учар Б. Либерализм жана социалдык демократия / Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университетинин жарчысы, 2009, 5-чи сер. 2-чи чыг. 501-509-б.; Түрк-Ислам ааламы жана анын либералдык-социалдык демократиясы жана укугу Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2010 – Жыл Бишкек,
SKİP-Türkiye’de STK ve Kamu Sektörü Arasında İşbirliğinin Temelleri, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, Proje Kazanımları Ekim 2005-Aralık 2006
Yasama Dergisi, Yasama Derneği, www.yasader.org.
[1] Avrupa Komisyonu Türkiye İlerleme Raporları, Avrupa Birliği Bakanlığı ve Genel Sekreterliği web sayfası, http://www.abgs.gov. tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/ilerleme Raporlari/turkiye_ilerleme_rap.
[2] David Beetham ve Kevin Böyle, Demokrasinin Temelleri, çev. Vahit Bıçak, Ankara
[3] AKGÜNDÜZ A.-CİN H., “Türk Hukuk Tarihi”, Selçuk Ünv. Y., Konya, 1989; AKGÜNDÜZ A., “Mukayeseli İslam ve Osmanlı Hukuku Kulliyatı”; İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakfı Müessesesi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Y. İstanbul.;
[4] UCHAR B., Legislation of SME association and charity of Turkish Republic in accordance with EU / Сборник научных трудов «Эдилет», -Алматы, 2010, №1, 105-108-б.; UÇAR B., AB müktesebati ve ülkeleri ile Türkiye dernekler mevzuatinin karşilaştirilmasi, Mevzuat Dergisi SAYI: 149, Mayis 2010, İST.; (TMK) Dernek-Vakif Mevzuatı, AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu, 2002 ; Dernek-Kulüp-Vakif (ile KOBI vb İşletmesi) Maliye Muhasebe Vergisi, AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu birleşik (Resmi Mesleki Çalışma) 2006 Adalet Y., Ankara.
[5]İrfan NEZİROĞLU“Sivil Toplum Örgütlerinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde Kanun Yapım Sürecine Katılımı”, Haluk Konuralp Anısına Armağan, Cilt II, Ankara, Yetkin, (2009).
[6] УЧАР Б. Либерализм жана социалдык демократия / Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университетинин жарчысы, 2009, 5-чи сер. 2-чи чыг. 501-509-б.; Түрк-Ислам ааламы жана анын либералдык-социалдык демократиясы жана укугу Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2010 – Жыл Бишкек,
[7] Bu konuda bkz: Dr. Fahri Bakırcı, “Türkiye Büyük Millet Meclisinde Yasama Sürecine Sivil Toplum Katılımı”, Yasama Sürecine Sivil Toplum Katılımı: Bir Sistem Arayışı Paneli, Yasama Derneği, www.yasader.org.
[8] Bkz. Doğrudan gündeme alma önergesine ilişkin daha detaylı bilgi için İrfan Neziroğlu, Türk Parlamento Hukukunun Temel Kavramları, Ankara: Seçkin, 2008.
[9] Bkz. Sivil toplum içinyasama sürecine katilim el kitabı, Yasama Derneği Y. Ankara, 2011, web sayfası, www.yasader.org
[10] Bkz. Yasama Derneği tarafından 19.11.2007 tarihinde TBMM’de düzenlenen “Yasama Sürecine Sivil Toplum Katılımı: Bir Sistem Arayışı” konulu panel vb. yayınları, Yasama Derneği web sayfası, www.yasader.org. Yasama Derneği bu konuda uzman dernek olup konferans, seminer ve projelerle yasama sürecine katılımda STKlarına destek olmaktadır. “Yasama Sürecine STK Katılımı El Kitabı”nda özellikle TBMM’deki bütün katılım alternatifleri STK’nın bilgisine sunulmaktadır.