content
Doç.Dr. M.Bilal UÇAR
Türkiye İçişleri Bakanlığı Dernekler Başdenetçisi & Kırgızistan Çüy Üniv. Öğretim Görevlisi
TR 03124198983, 05425722139, 05306046762; KG 0312685085, 0555190385,0700072012
bilal.ucar@icisleri.gov.tr
Kişisel Bilgiler: 1963 Gaziantep (İslahiye – Nurdağı) doğumlu olup il merkezine yerleşik. 1984 yılından beri Van, Bilecik, İstanbul ve Ankara’da devlet memuru olarak muhtelif görevler yaptı. Aynı zamanda 2000 yılından beri Kırgızistan Çüy Üniversitesi öğretim görevlisi olarak dersler vermekte olup çeşitli alanlarda akademik ve mesleki uluslar arası toplam 18 kitap ve 25 bildiri-makale eseri yayınlandı.
Profil: 1984 yılında devlet memurluğuna başlayıp 1991 yılından beri, “İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Dernekler Denetçisi” unvanıyla İçişleri Bakanının emri veya onayı ile ülke genelinde dernek, birlik, kulüp vb kuruluşlar ile bunların her türlü müessese ve eklentilerinde doğrudan İçişleri Bakanı adına inceleme, araştırma ve denetim yapmakla görevli ve yetkili olarak çalışmakta iken AB müktesebatına uyumla çıkarılan 4970 sayılı yasa ile 26.8.2003 tarihinde 1.derece 3600 göstergeli (Devlet Personel Başkanlığına göre müfettiş ve kontrolöre eşdeğer veya Daire Başkanı ve Gnl Mdr Yrd. Muadili) “İçişleri Bakanlığı Dernekler Denetçisi” kadrosu ve unvanıyla aynı statü ve göreve yeniden atandı. Halen görev ve temsil tazminatını hak etmiş bu görevde bulunmaktadır. Ayrıca Kırgızistan Çüy Üniversitesi Öğretim Görevlisi olarak da çalışmaktadır. Üniversitenin İhtiyaç duyduğu Ekonomi, Hukuk, Kamu Yönetimi, Bilgisayar ve Bilgisayarlı Muhasebe, İngilizce, Arapça, ve Kırgızca-Türkçe dersleri vermesine Üniversite Yönetim Kurulunca karar verilmiştir. Aynı Üniversitenin Kırgız-Türk Turgut Özal Enstitüsünün ve bünyesindeki Türkoloji ve İlahiyat Fakültelerinden sorumlu kurucu direktörü olarak da görev verilmiştir.
Eğitim Durumu: Lisans: İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü 1987-88, ve Anadolu Üniversitesi İlahiyat Ön Lisans, Yüksek Lisans: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ABD 1991de bitirerek “Kamu Yönetimi Uzmanı” akademik kariyeri ve unvanını kazandı. Kırgızistan Çüy Üniversitesi Hukuk Fakültesi Lisans ve Yüksek Lisans Mezunu. Doktora: Kırgızistan KC Çüy & Yusuf Balasagun Milli Üniversitesi ve Milli Bilimler Akademisinde 2004 yılından beri “AB Uyumunda TC KOBİ Dernek Vakıf Mevzuatı Maliye Ve Muhasebesi Ve Kırgız Cumhuriyetine Uyarlanabilirliği” Doktora Tezi üzerinde çalışmış ve "Kırkızistan ile Türkiyenin Ekonomik Girişimciliğinin Hukuki Temelleri (Teorisi, Tarihi)" adıyla bitirerek Ekonomik-Hukuk Bilimlerinin Doktoru akademik kariyeri ve unvanını kazandı. Türk-Kırgız Manas Üniversitesinde Özel Statülü Doktora Öğrencisi olarak “Vergi Yargılama Hukuku” Doktora dersi aldı ve II İktisat kongresinde Türkçe-Kırgızca 2 bilimsel tebliğ sundu. Kırgızistan/Calalabat’ta 5 Üniversitenin ortak uluslar arası 6. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresinde Türkçe-Kırgızca 2, Kırgızistan Y.Balasagın Uluttuk Üniversitesi uluslar arası gençlik ve bilim kongresinde Kırgızca 2+2 bilimsel tebliğ sundu. Doktora çalışmalarına paralel olarak Kırgızistan Çüy Üniversitersinde 2005 yılında Doçent unvanı ve kadrosu da verilerek öğretim görevlisi 2009 yılında da Kırgız-Türk Turgut Özal Enstitüsü kurucu direktörü yapılmıştır.
Kariyer: Gaziantep ve İstanbul’da Özel sektörde ve kendi özel işinde çalıştıktan sonra 1984 yılından itibaren kamu sektöründe Atatürk ve Cumhuriyet İnkılabının yeni ve önemli eseri ve kurumlarından olan Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde ilk defa muhtelif görevlerde bulundu. Diyanette görevli olarak Diyanet Haseki Eğitim Merkezinde 1989-91 Master – Doktora Grubunda Dini Yüksek İhtisas Öğrenimi de Gördü. Üniversite Yüksek Lisans ve Diyanet Dini Yüksek İhtisas öğrenimi sırasında 1991 yılında İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Dernekler Denetçisi olarak tayin edildi. AB müktesebatına uyum için çıkarılan 4970 sayılı yasa ile 26.8.2003 tarihinde İçişleri Bakanlığı Dernekler Denetçisi kadrosu ve unvanıyla atandı. Halen bu görevini sürdürmektedir. Yuksek Lisansını 1991de bitirerek “Kamu Yönetimi Uzmanı”, oldu. 2004’ten beri çalışarak “Doktora” akademik kariyeri ve unvanını 2010'da almıştır. Doktora çalışmalarına paralel olarak Kırgızistan Çüy Üniversitersinde 2005 yılında Doçent unvanı ve kadrosu da verilmiştir.Yüksek Lisans ve doktora öğrenimi ve çalışmalarının yanı sıra mesleki çalışma olarak Dernek-Vakıf mevzuatı konusunda resmen inceleme ve araştırma yapmakla da görevlendirildi. Bu çalışmaları kitap olarak da yayınlandı. Resmi görevli olarak; 1-“Dernekler Mevzuatının Demokratikleştirilmesi”, 2- “Dernekler Mevzuatının Avrupa Birliği vs Demokratik ülkelerle karşılaştırılması”, 3- “Denetimlerin Demokratik, Etkin ve Verimli Yapılması”, 4- “Avrupa Birliği müktesebatı ve ülkeleri ile TC Dernekler Mevzuatının Karşılaştırılması” resmi raporlarını hazırladı. Özel bir heyetle müşterek hazırladığı "TC DERNEKLER MEVZUATININ AB UYUMU RAPORU' da bilimsel kongrede sunulduktan sonra yayınlanmıştır. Dernek-Vakıf mevzuatı konusundaki bazı kitapları İçişleri Emniyet Yayın Kurulunca tavsiye edilmiştir. Yuksek Lisansını 1991de bitirerek “Kamu Yönetimi Uzmanı”, oldu. 2004’ten beri çalışarak “Doktora” akademik kariyeri ve unvanını 2010'da almıştır. Doktora çalışmalarına paralel olarak Kırgızistan Çüy Üniversitersinde 2005 yılında Doçent unvanı ve kadrosu da verilmiştir.
Yabancı Dil Bilgisi ve Gittiği Yabancı Ülkeler: Dil; Temel İngilizce va Arapça derslerini 7 yıllık İmam-Hatip’in her sınıfında aldı. İleri ve Akademik İngilizce ve Arapça derslerini ön lisans, Lisans, Yüksek lisans ve Doktora öğreniminin her sınıf ve aşamasında aldı. Eski ve çağdaş Türk dili ve lehçeleri üzerine özel çalışmalar yaptı. İngilizce, Arapça, ile başta Kırgızca, Osmanlıca ve Uygurca olmak üzere diğer çağdaş Türk dilleri ve lehçeleri (İyi düzeyde), Rusça, Farsça ve Kürtçe (Orta düzeyde). Ülkeler; Rusya Federasyonu, Kırgızistan, Kazakistan, Suriye, Suudi Arabistan.
İlgi Alanları: Şiir, Fikir yazıları, İlmi İnceleme ve Araştırmalar; Lise öğrenimi sırasında 1983 yılında Gaziantep İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile Eğitim Hizmetleri Vakfının müştereken İl-İlçe bölge liseleri arasında düzenlediği “Fetih ve Fatih” konulu “Şiir ve Kompozisyon” yarışmasında birinci oldu. Lise öğrenimi sırasında köyündeki Ökkeşiye ziyareti hakkında derlediği bilgiler ile inceleme ve araştırması Üniversite öğrenimi sırasında bülten ve broşür olarak yayınlandı ve Ökkeşiye ziyaretçileri ve turistler bilgilendirildi. Daha sonra bu birikimler diyanet mesleki çalışmaları olarak kitap haline getirilerek “Hz Ökkeş (Ukkaşe)” ve “Ökkeşiye Rehberi” adlarıyla iki ayrı kitap olarak yayınlandı. Aynı şekilde Gaziantep merkezdeki Hz. Yuşa ve Pir Safa konusundaki çalışmaları da “Hz. Yuşa” kitap olarak yayınlandı.
Akademik ve Mesleki Çalışmalarından yurt içinde ve dışında Yayınlanmış Bazı Eserleri:
A- Kitaplar:
1- YENİ DERNEKLER (KANUNU) MEVZUATI ISBN 975-6385-55-3 (Resmi Mesleki Çalışma) (Resmi Mesleki Çalışma) AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu birleşik 1. Baskı, 374 sayfa, 8x11cm, Ankara,2005 Nisan Adalet Yayınevi.
2- YENİ DERNEKLER KANUNU VE İLGİLİ MEVZUAT ISBN 975-8900-30-7 (SORU-CEVAP VE AÇIKLAMALARIYLA) AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu birleşik (Resmi Mesleki Çalışma) 1. Baskı 464 sayfa, 14x20 cm, Ankara 2005 Ağustos Kartal Yayınevi.
3- DERNEK-KULÜP-VAKIF (İLE KOBİ VB İŞLETMESİ) MALİYE MUHASEBE VERGİSİ ISBN 975-6385-86-3 AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu birleşik (Resmi Mesleki Çalışma) 1. Baskı, 223 sayfa, 14x20 cm, Ankara,2006 Mart Adalet Yayınevi.
4- TÜRK DERNEKLER HUKUKU ISBN 975-95685-0-0 (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 1.Baskı 263 sayfa İstanbul, 1992,kasım Türdav Dağıtım 2. Baskı 288 sayfa 12x20 cm İstanbul, 1993, Ocak Türdav ve Adalet Dağıtım. 3-5 baskı 328 sayfa 14x20, cm Ankara, 1994-1998, Zülfikar Yayıncılık.
5- DERNEKLER KANUNU VE İLGİLİ MEVZUAT ISBN 975-7926-47-7 (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 6. Baskı 389 sayfa 14x20 cm, Ankara, 2000 Adalet Yayınevi..
6- (TMK) DERNEKLER KANUNU VE İLGİLİ MEVZUAT ISBN 975-7926-71-X AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 7. Baskı 438 sayfa 14x20 cm, Ankara, 2002 Adalet Yayınevi..
7- TÜRK DERNEKLER HUKUKU ISBN 975-8158-00-7 (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 1-3 .Baskı 603 sayfa 16x24 cm, Ankara, 1996-1998, Ocak Zülfikar Yayıncılık
8- DERNEKLER HUKUKU ISBN 975-7926-44-2 (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 1 ve 2. Baskı 879 sayfa, 16x24 cm, Ankara 1999 Ekim Adalet Yayınevi.
9- (TMK) DERNEKLER HUKUKU ISBN 975-7926-75-2 AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu (Yüksek Lisans ve Mesleki Çalışma) 2 ve 3. Baskı 879 sayfa, 16x24 cm, Ankara 2002 Ekim Adalet Yayınevi.
10- (TMK) DERNEK-VAKIF MEVZUATI ISBN 975-7926-77-9 AB ve Türk Medeni Kanunu uyumlu (Resmi Mesleki Çalışma)1 ve 2. Baskı 645 Sayfa 14x20 cm, Ankara, 2002 Kasım Adalet Yayınevi.
11- TC DERNEKLER MEVZUATININ AB UYUMU RAPORU ISBN 975-8158-04-X 2. Baskı,35 sayfa 21x30 cm, Ankara Kasım 2001 Liberal Düşünce Topluluğu Yayınevi. 50 sayfa 16x24 cm, Ankara, KASIM 2006 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık
12- (ANAP HÜKÜMETLERİNDE) ÇAĞ ATLARKEN ISBN 975-8158-01-5 İsmiyle Master Tezi yayınlandı 1. Baskı 200 sayfa. Ankara,1998 Ocak. ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık
13- 1983-1991 TC HÜKÜMETLERİNİN ÇALIŞMA HAYATI - İSTİHDAM VE İŞSİZLİK POLİTİKASI VE İCRAATI ISBN 975-8158-05-8 1991 İstanbul Üniversitesi Master Tezi 230 sayfa 16x24 cm, Ankara, KASIM 2006 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık
14- “HZ ÖKKEŞ (UKKAŞE)” ISBN 975-8158-03-1 (Mesleki turistik-kültürel Çalışma, İnceleme ve Araştırma) 1. Baskı 94 sayfa 8x11cm, Ankara, Mayıs 2002 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık Gaziantep Nurdağı’nda Peygamber ve Ehlibeyt Yadigarı Hz. ÖKKEŞ (UKKAŞE) Nübüvvet Mührünü Öpen Sahabisi ve Hz. İmamı Alinin Komutan arkadaşı.
15- ÖKKEŞİYE REHBERİ ISBN 975-8158-02-3 (Mesleki turistik-kültürel Çalışma, İnceleme ve Araştırma) 1. Baskı 191 sayfa 10x14 cm, Ankara, Mayıs 2002 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık Gaziantep Nurdağı’nda Peygamber ve Ehlibeyt Yadigarı Hz. ÖKKEŞ (UKKAŞE) Nübüvvet Mührünü Öpen Sahabisi ve Hz. İmamı Alinin Komutan arkadaşı.
16- “HZ UKKAŞE” ISBN 975-8158-06-6 (Mesleki turistik-kültürel Çalışma, İnceleme ve Araştırma) 1.ve 2. Baskı 77 sayfa 8x11cm, Ankara,1998 Ocak. ZY GÜVEN Yayınevi Gaziantep Nurdağı’nda Peygamber ve Ehlibeyt Yadigarı Hz. UKKAŞE Nübüvvet Mührünü Öpen Sahabisi ve Hz. İmamı Alinin Komutan arkadaşı. Ankara, KASIM 2006 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık
17- “HZ. YUŞA-PİR SAFA” ISBN 975-8158-07-4 (Mesleki turistik-kültürel Çalışma, İnceleme ve Araştırma ) 1. Baskı 97 sayfa, 8x11cm, Ankara, KASIM 2006 ZY GÜVEN Zülfikar Yayıncılık Hz. Muhammed ile Hz. Ali ilişkisine benzer Hz. Musa ile Hz. Yuşa (AS) ilişkisi ve Peygamber ve Ehlibeyt Yadigarı Sahabi ve Hz. İmamı Alinin gaza arkadaşı Hz. Pir Safa ve ziyareti tanıtılır.
18- Түрк Дүйнөсү Өнугүүсүнө Уюм, Фонд, Кичи Жана Орто Ишкана Таасири, Кыргыз Р. Чүй Университети- TC TICA, 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.(baskı aşamasında)
B-Makale ve Bildiriler:
1-Dernekler ve Mahalli İdareler(soru-cevaplarla), MİH-DER “Hizmet” Dergisi, 1-6 sayılar. 1998-2000 Ankara.TC.
2-Кыргызстан Реформалоонун Учурдагы Укуктук Негиздери, Маселелери, Алардын Чечилиши Жана Актуалдуу Түрк Дүйнөсүнүн Маселелерине Таасири, 6- Ел аралык Түрк дүйнөсү конгросу, Джалалабад КР.,2008.
3-Sivil Ve Özel Girişimin Türk Dünyası Güncel Sorunlarının Çözümüne Katkısı, 6. UA Türk Dünyası Kongresi, 2008 Calalabat KC.
4-Кокон Хандыгынын Тушунда Кыргыздарга Салынган Салыктар Жана XIX Кылымдагы Бий- Манаптардын Сот Милдетин Аткаруудагы Ролу, Кыргыз- Түрк Манас Университети, Экономика Жана Башкаруу Факультети, Экономика Багыты Боюнча, II Эл Аралык Конференция; 9-11 Октябрь 2008 - Жыл Бишкек, Кыргызстан
5-XIX Кылымдагы Бий- Манаптардын Сот Милдетин Аткаруудагы Ролу Жана Кокон Хандыгынын Тушунда Кыргыздарга Салынган Салыктар, Кыргыз Улуттук Университети Эл Аралык Конференция; 22-24 Апрел 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.; www.manas.kg/temp/EKONOMI%20KONFERANSI%20PROGRAMI.doc
6-Либерализм Жана Социалдык Демократия, Кыргыз Улуттук Университети Эл Аралык Конференция; 22-24 Апрел 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
7-XIX Кылымдагы Бий- Манаптардын Сот Милдетин Аткаруудагы Ролу, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
8-Кокон Хандыгынын Тушунда Кыргыздарга Салынган Салыктар Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
9-Либералдык социалдык демократия, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
10-Кыргызстан салык соту системасы Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
11-Законодательство по финансам бухгалтерии ассоциаций, фондов и фирм мелкого и среднего предпринимательства в Турецкой Республики в рамках соответствия законодательству Евросоюза, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
12-Судебное рассмотрение налоговых правонарушений Кыргызстана Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
13-Ekonomide Vergi Yargısının Etkisi Ve Türk-Kırgız Uygulaması KTMÜ İİBF İktisat Böl. 2.UA Ekonomi Konferansı 2008 Bişkek KC.
14-Bilimin Ve Öğretiminin Bazı Çağdaş Küresel Sorunlarına Bir Yöntemsel Bakış, TC. Mevzuat Dergisi - www.mevzuatdergisi.com. S. 127 Temmuz 2008 İstanbul.
15-Liberal Sosyal Demokrasi, TC. Mevzuat Dergisi - www.mevzuatdergisi.com. S. 2009. İstanbul (baskı aşamasında)
16-AB Uyumunda TC KOBİ Dernek Vakıf Mevzuatı Maliye Ve Muhasebesinde Değişim TC. Mevzuat Dergisi - www.mevzuatdergisi.com. S. 2009. İstanbul
17-Avrupa Birliği Türkiye İşbirlğinin KOBİ Dernek Vakıf Vb. Ler Üzerindeki Etkileri, 26.1.2009 Bilgi Agi / Turkiye nin Interaktif Kose Yazari Gazetesi Köşe Yazıları / Onlıne Bilgi İletişim Ağı, www.bilgiagi.net/?cat=263;www.ahmetfidan.net/ koseyazarlari/ profesyoneller/bilalucar/ İstanbul, TC.
18-Legislation Finance And Accountıng Of SME Association And Charity Of Turkish Republic In Accordance With EU, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
19-AB Uyumunda TC KOBİ, Dernek ve Vakıfları, 26-27.6.2009 Bilgi Agi / Turkiye nin Interaktif Kose Yazari Gazetesi Köşe Yazıları / Onlıne Bilgi İletişim Ağı, www.bilgiagi.net/?cat=263;www.ahmetfidan.net/ koseyazarlari/ profesyoneller/bilalucar/ İstanbul, TC. TC. Mevzuat Dergisi - www.mevzuatdergisi.com. Mayıs S. 2010. İstanbul
20-Türkiye İle Ab Müktesebatı Ve Ülkeleri Dernekler Mevzuatının Karşılaştırılması, T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Denetçiliği 30.10.2009 tarih ve 2009/07-01 sayılı “Dernekler Mevzuatı ile AB Ülkeleri Mevzuatının Karşılaştırılması (AB Müktesebatı dahil)” Araştırma Raporundan Sunum Ankara. www.bilgiagi.net/?cat=263;www.ahmetfidan.net/ koseyazarlari/ profesyoneller/bilalucar/ İstanbul, TC. TC. Mevzuat Dergisi - www.mevzuatdergisi.com. S. 127 Mayıs 2010 İstanbul.
21-Кыргызстандагы салык сот системасы, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
22-Судебное рассмотрение налоговых правонарушений b KR. Кыргыз Улуттук Университети 2010 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
23-Законодательство предпринимательского права по законодательству Евросоюза и экономические сотрудничества Кыргызстана и Турции. 2010 Алматы- Казакыстан.
24-Legislation of SME association and charity of Turkish Republic ın accordance with EU 2010 Алматы- Казакыстан.
25-Законодательство По Финансам Бухгалтерии Ассоциаций, Фондов И Фирм Мелкого И Среднего Предпринимательства В Турецкой Республики В Рамках Соответствия Законодательству Евросоюза, Кыргыз Р. Чүй Университети журналы 2009 - Жыл Бишкек, Кыргызстан.
11 Oca
STK ve Yasama Süreci etkileşim-Dönüşümü
STK’ın yasama sürecine katılımı ve etkisi sadece taslak tasarı ve teklifler için değil, Meclis kararları, parlamenter denetim mekanizmalarının aktif olarak işletilmesi ve kanunların uygulanmasında ortaya çıkan sorunların tespiti için de yapılabilir. STK katılımı sadece yasama faaliyeti aşamasında değil, onaylanması iptali uygulanması ve uygulama sonuçlarının değerlendirilmesi aşamalarında da olmalıdır. Bundan da önemlisi yasaların ruhuna aykırı uygulanması ve yorumlanması sorunlarını STK istişaresi ve diyaloğu ile çözmek mümkündür.
STK’ın süreci etkilemesi ile daha net, objektif yasama yapılabilecektir. Görüşme tutanaklarına yansıyan diyaloglarından yasaların lafzen ve ruhen daha net ve objektif anlaşılması ve uygulanmasına katkısı olacaktır. Kurumsal olarak da parlamentonun vatandaşlar nezdindeki itibarı, güvenilirliği ve en önemlisi meşruluğu artacaktır. STKların sürece katılmasıyla kanunlarda sık sık değişiklik yapma ihtiyacı da azalacaktır. Demokrasiye müdahale hevesindekilere hiçbir gerekçe bulunmayacaktır. Türkiye’ye çok şey kaybettiren 367 krizi ve cumhurbaşkanını yargılama örneklerinde olduğu gibi aynı konu ve davada mahkeme ve hakimlerin farklı karar vermelerinde bir çok hak sahipleri mağdur olmaktadır.
Yasama sürecinde STK görüşlerinin mutlaka dikkate alınması gerektiği ne kadar sağlıksız bir beklenti ise hiçbir şekilde dikkate alınmaması da o derece zarar vericidir. Mevzuattan ziyade teamül ve uygulamanın güçlendirilmesi için TBMM’nde STK’nın yasama sürecine en etkin katılımları komisyonlarda gerçekleştiğinden yönergesi de hazırlanmalı ve katılıma ilişkin ayrıntılar belirlenmelidir. Kanun tasarılarının hazırlanması aşamasında STK katılımı tasarının içeriğine ve hazırlayan bakanlığa göre değişmektedir. Tasarılar ilk olarak ilgili bakanlık bürokratları tarafından hazırlanmakta, sonra ilgili bakanlık ve kurumlardan görüş alındıktan sonra revize edilmekte ve nihai olarak Başbakanlık tarafından TBMM’ne sunulmaktadır. Gerek ilgili bakanlık ve başbakanlık, gerekse TBMM aşamasında sağlıklı bir STK katılımının en önemli ayağı önceden ve düzenli bilgi akışının sağlanmasıdır. Çünkü STK’lar sürecin bir parçası olduklarını, görüşlerinin en azından dinlendiğini ve zaman zaman dikkate alındığını görecektir. Vatandaşların sürece katıldıklarını ve dikkate alındıklarını hissetmesi çıkan kanunların uygulanmasında daha duyarlı olmalarına neden olacaktır. Etkin katılım vatandaşların sisteme yabancılaşmasının önüne geçecektir. Milletvekilleri ise farklı bilgi kaynaklarına ulaşarak belki de tasarı veya teklifin hazırlık aşamasında gündeme gelmeyen birçok husus hakkında doğrudan bilgi sahibi olacaktır.
Yasama sürecinin aşamaları STK’lar tarafından yeterince detaylı bir şekilde bilinmediğinden katılım eksik kalmaktadır. Sınırlı sayıda STK sürece sınırlı bir şekilde katılmaktadır. Yasama sürecinin her aşamasında STKların ve örgütsüz sivil çoğunluğun etkisi ve katkısı mümkündür.Yasama sürecine STK’ların katılımı Parlamentoların içtüzüklerinde düzenlenmektedir. Anayasa ve kanunlarda da konuya ilişkin istisnai hükümler bulunmaktadır. STK’ların yasama ve yürütme organlarıyla ilişkilerini düzenlemeye yönelik çalışmalar yapılmıştır.[5]
Türkiye geleneği, AB müktesebatı ve uluslar arası hükümlerin öngördüğü çağdaş yönetişimde en önemli ayak, derneklerin ön sırada olduğu STK’lardır. İletişim kurarak yönetmek isteyen kamu yönetimi, toplumun duyarlılıklarını ve her türden talebini artık doğrudan veya dernek vb STK temsilcilerinden dinlemek durumundadır. Sisteme ve yasama sürecine siyasi partiler aracılığıyla katılım zorlaştıkça, STKların rolü ve önemi artmaktadır. Milletvekilleri halkın seçilmiş meşru temsilcileri olmakla birlikte STK gibi başka temsilcilerle diyalogla daha verimli olabilir. Demokrasi açığını STK katılımı ile kapatmaktan başka yol kalmamaktadır.[6]
Anayasa Md. 80 gereği milletvekili “seçildikleri bölgeyi veya kendilerini seçenleri değil, bütün Milleti temsil ederler.” Herkesi tatmin için STK’ların ve vatandaşların yasama sürecine katılımı SP’ler, STK’lar, milletvekilleri, parlamento ve demokrasi açısından gereklidir. TBMM İçtüzüğün 30. maddesindeki “Komisyonlar fikirlerini almak üzere uzman çağırma yetkisine sahiptirler” hükmüne istinaden Komisyonlar, STK’ndan temsilci çağırıp dinleyebilir veya yazılı görüş isteyebilirler. Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 6 ve 7. maddelerinde sürece katılım düzenlenmiştir. 6. maddeye göre; “Taslaklar hakkında konuyla ilgili mahallî idareler, üniversiteler, sendikalar, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile STK’nın görüşlerinden de faydalanılır.” 7. maddesine göre ise; “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile STK’ı da taslaklara ilişkin görüşünü otuz gün içinde bildirir. Süresinde görüş verilmezse olumlu görüş verilmiş sayılır.
Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile STK’ı taslakları öncelikle kendi görevleri açısından inceler ve düzenleyici etki analizinde belirtilen hususların yerinde olup olmadığını değerlendirir.”
Kanun tasarı ve tekliflerinin TBMM’deki kanunlaşma süreci özetle: tasarı ve teklifler Meclise sunulduktan sonra Meclis başkanı tarafından komisyonlara havale edilir. Her iş için bir esas komisyon belirlenir. İşin içeriğine göre bir veya birden fazla tali komisyon belirlenebilir. TBMM İçtüzüğünün 23. maddesi gereği tali komisyonlar havale edilen işin kendilerini ilgilendiren yönü veya maddeleri üzerinde esas komisyona görüş bildirirler. Genel Kurul görüşmelerinde esas alınacak metin esas komisyon tarafından hazırlanır. Esas komisyon tali komisyonun görüşlerini dikkate alıp almamakta serbesttir. O nedenle STK temsilcilerinin esas komisyon üzerinde odaklaşmaları daha yerinde olur.
Komisyon gündemleri komisyon başkanları tarafından belirlenir. İçtüzük gereği üyelerinin üçte biri tarafından Komisyona teklif edilecek gündem üzerine komisyonlar, Başkanlarınca toplantıya çağrılır. Ancak pratikte toplantı çağrılarının neredeyse tamamı komisyon başkanları tarafından yapılmakta ve gündem de iktidar partisi veya partilerinin Meclis gruplarının önceliklerine göre belirlenmektedir. Bazı kanun tasarıları için oluşturulan komisyonların çalışma süreleri uzun sürmekte ve STK’ların katkı yapmak için yeterli zamanı olmaktadır.
STKun yasama sürecine etkin katılımı için en uygun zemin komisyon aşamasıdır. Özellikle alt komisyon oluşturulması STK katılımım kolaylaştıran bir faktördür. Genel Kurul görüşmeleri sırasında katılım komisyona nazaran daha zordur. STK katılımı komisyona, komisyon başkanına, görüşülen işin niteliğine ve aciliyetine göre değişmektedir. Komisyon başkanları da genellikle kamuoyu tarafından bilinen STK’ı temsilcilerini toplantılara davet etmektedir. Tasarı ve tekliflerin komisyonlarda görüşülmesinde STK temsilcileri tarafından yapılacak sunumlara ilişkin kurallar genellikle komisyon tarafından belirlenmektedir. Sunumların ardından milletvekilleri STK temsilcilerine sorularını sorar.[7]
Kanun teklifi için sadece bir milletvekilinm imzasının yeterli olması önemli bir kolaylıktır. STK’lar milletvekillerinden belli bir konuda kanun teklifi hazırlamalarını isteyebilecekleri gibi milletvekilinden kendi hazırladıkları teklifi imzalayıp Meclis Başkanlığına sunmalarını da isteyebilirler. Komisyona havale edilen bir işin bütün yasama dönemi boyunca gündeme alınmaması muhtemeldir. Bunun tek yaptırımı İçtüzüğün 37. maddesinde düzenlenen doğrudan Genel Kurul gündemine alınma mekanizmasıdır. İçtüzüğün 37. maddesine göre tasarı veya tekliflerle kanun hükmünde kararnamelerin havale tarihinden itibaren en geç 45 gün içinde esas komisyonda görüşülmesi yani o işi görüşüp raporunu vermesi gerekir.
Aksi hal de hükümet veya teklif sahipleri bu sürenin bitiminde tasarı, teklif veya kanun hükmünde kararnamenin doğrudan Genel Kurul gündemine alınmasını isteyebilir. Doğrudan gündeme alınma reddedilirse teklif tekrar ilgili komisyon da beklemeye devam eder ve 45 gün sonra yine bir önerge ile doğrudan Genel Kurul gündemine alınması istenebilir. Doğrundan Genel Kurul gündemine alınma istemleri bir iki istisna hariç iktidar partisi veya partilerinin oyları ile reddedilmektedir. Ancak kısa da olsa ilgili teklif hakkında Genel Kurulun dikkati çekilmektedir. Dolayısıyla kanunlaşma ihtimali düşük de olsa belli konular kanun tekliflerine konu edilip STK’lar tarafından takip edilerek bu yolla Meclis gündemine taşınabilir. STK özellikle muhalefet partilerine mensup milletvekillerine ulaşmak suretiyle itirazlarının muhalefet şerhi olarak komisyon raporunda yer almasını sağlayabilirler.[8]
Tasarı veya tekliflerin komisyonlarda görüşülmesi sürecinde STK temsilcilerinin özellikle esas komisyon üyelerini etkilemeye yönelik çalışma yapmaları gerekir. Ancak bu aşama öncesinde genel olarak komisyon üyesi olsun olmasın milletvekilleri ziyaret edilip görüşler aktarılabilir. Çünkü İçtüzüğün 31. maddesi gereği her milletvekilinin komisyon toplantılarına katılma ve konuşma yapma hakkı vardır.
Her türlü yasama süreci grup başkanvekillerinin gözetiminden geçtiğinden STK’ların grup başkanvekillerini ikna etmeleri tesirli ve önemlidir. Yüz yüze görüşmenin etkili olabilmesi için STK temsilcileri son derece hazırlıklı olmalıdır. Kısa süre içerisinde özet bir sunumla sorunu tanımladıktan sonra detaylara ilişkin rapor sunulabilir. STKları için komisyon aşamasına nazaran daha zor olmakla birlikte Genel Kurul aşamasında da sürece katılma ve katkı yapma imkanları vardır.[9]
Genel Kurul aşamasında katılım milletvekilleri tarafından yapılacak konuşmalara katkı sağlamak, soru-cevap işlemi sırasında milletvekillerine sorabilecekleri sorular iletmek ve değişiklik önergelerine katkı yapmak şeklinde olabilir. Genel Kurul aşamasında tasarı veya teklifin tümünün oylamasından önce taslak ve madde metnine müdahale etmek ve değiştirmek mümkündür. İçtüzüğün 89. maddesine göre esas komisyon veya Hükümet, Anayasa değişiklikleri dışındaki tasarı veya tekliflerin tümünün oylanmasından önce, belli bir maddesinin yeniden görüşülmesini gerekçeli bir önerge ile bir defaya mahsus olmak üzere isteyebilir. Bu istem Danışma Kurulunun görüşü alındıktan sonra Genel Kurulca, görüşmesiz ve işaret oyuyla karara bağlanır.
TBMM’den sonra kanunun iptali ve değiştirilebilmesi için STK, Cumhurbaşkanının ilgili kanunu vetosuna, bir daha görüşülmek üzere TBMM’ye geri göndermesine, referanduma ve Anayasa Mahkemesine başvurabilir.
STK’ları ortak platformlar oluşturmaları halinde yasama sürecinde daha etkin olabilirler. Ortak platformlar aynı alanda çalışan STK’larm görüşlerini olgunlaştırıp hükümete veya Meclise sunmaları için iyi bir yöntemdir. Platformların göz ardı edilme ihtimali bireysel STK,na göre daha zordur. İleri sürülen görüşlerin arkasında birçok STK örgütünün olduğunun bilinmesi etkinliği arttıran bir faktördür. Ortak platformların TBMM’deki daimi komisyonlar açısından pratikteki en büyük faydası özellikle üzerinde uzlaşılan görüşlerin hazır olarak sunulmasıdır.
STK temsilcileri kendilerini kanun yapıcı konumunda görmemelidir. STK temsilcilerinin en önemli görevi hazırlanan taslak tasarı veya teklifin temsil ettikleri kitle veya kamu yararı açısından özellikle sakıncalarını ortaya koymaktır. Sonuçta kabul edilecek kanun herkes için bağlayıcı olacağından hükümet veya Meclis aşamasında toplumun tüm kesimlerini memnun edecek bir formül arayışı ağır basmaktadır. Sonuç olarak sürece katılım ve etki sadece taslak tasarı ve teklifler için değil, Meclis kararları, parlamenter denetim mekanizmalarının aktif olarak işletilmesi ve kanunların uygulanmasında ortaya çıkan sorunların tespiti için de yapılabilir. yasama sürecinde STK görüşlerinin mutlaka dikkate alınması gerektiği ne kadar sağlıksız bir beklenti ise hiçbir şekilde dikkate alınmaması da o derece zarar vericidir.[10]
Not: Öneri ve değerlendirmelerimizi bir sonraki yazımızda yapmak ümidi ile...
Etiketler : katılım, Siyaset, stk, toplum
Bu Yazıyı Yazdır
This entry was posted
on Çarşamba, Ocak 11th, 2012 at 00:01 and is filed under Bilal UÇAR (Doç.Dr.).
You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed.
Both comments and pings are currently closed.
