FDA geçen sene kolesterol haplarının prospektüslerine ‘hafıza kaybına yol açabilecekleri’ uyarısı konmasını istemişti.Arizona Üniversitesi uzmanları tarafından yapılan araştırma, kolesterol hapları olarak bilinen statinlerin hangi mekanizma ile hafıza kaybına yol açabileceklerini ortaya koydu (1).
Disease Models and Mechanisms isimli dergide yayınlanan araştırmada statinlerin ‘beyin hücrelerinde şişmeye’ ve bunun da hücrelerin birbirleriyle iletişiminde bir tür trafik kilitlenmesine yol açtığı belirlendi.
Bu sonuçlara göre, statin kullanan bazı kişilerde görülen hafıza kaybı ve konsantrasyon bozukluğu gibi etkiler nöronlarda yani beyin hücrelerindeki şişme sonucu gerçekleşiyor.
Bilim adamları laboratuarda gördüklerini “ipe dizili boncuk” etkisi olarak tanımlıyor.
Kolesterol ilaçları kesildiğinde bu “ipe dizili boncuk” etkisinin ortadan kalktığı yani hücrenin kendi kendini tamir ettiği de belirlendi.
Statinlere bağlı nöronlarda görülen bu değişikliklerin genetik bir mutasyona bağlı olarak gerçekleştiği ama bunun hangi genlerle ilgili olduğu bilinmiyor.
Tesadüfen keşfedildi
Araştırmacılar, statinlerin nasıl olup da hafıza problemlerine yol açtığını sirkesineklerinde 1040 ilacı test ederken tesadüfen keşfettiler.
Kraft ve arkadaşları, otizm ve diğer zihinsel problemlerin tedavisini bulma ümidiyle gen mutasyonları üzerinde çalışıyorlardı.
2006’ da bir gen mutasyonunun beyindeki nöronların düzgün değil de kıvrımlı olmalarına yol açtığını ve bunun da birçok ilaçla geriye döndürülebildiğini buldular.
Yazacaksınız deniyor, yazılıyor
Statinler günümüzde milyonlarca insan tarafından kullanılıyor; üstelik bunların çoğu da kalp hastası olmayan, sadece yapılan ölçümlerde kolesterolleri yüksek bulunan, sapasağlam insanlar.
Bu ilaçların çocuklara da verilmesi için büyük gayretler var ama biz daha statinlerin kimde nasıl bir etki ve hasar yaratacağını bilmiyoruz.
“Bu ilaçları yazacaksınız” deniyor; emir erleri de “Baş üstüne” diye selâm duruyor.
Gelelim neticeye
Bu araştırmanın bir iyi bir kötü tarafı var.
Kötü tarafı: Kolesterol hapınızın kutusunu bulamıyorsanız, bunun sebebi hapın kendisi olabilir.
İyi tarafı: Hafıza kaybı gelişen hasta ilacını almasını unutacağı veya ilacının kutusunu bulamayacağı için kendi kendini korumuş olur: Dünyada böyle mucizeler yaratan başka bir ilaç yok!
Endüstriye bu araştırmayı “kolesterol hapları aksi tesirlerini kendi kendine önleyen harika ilaçlardır” şeklinde kullanmasını tavsiye ediyor, herhangi bir davet, hediye veya ’honararium’ da beklemiyorum.
KAYNAK
1. http://dmm.biologists.org/content/6/1/217.full?sid=c8533cfe-2c69-4f4a-9fb6-3218338d4c16 [1]