Kortizon, yerinde, uygun doz ve sürelerde kullanıldığında hayat kurtaran, ama elbette bazıları ölümcül, pek çok yan etkileri de olan bir ilaçtır. Kortizon ilaçların efendisidir. Milyonlarca hasta hayatlarını ve sağlıklarını kortizona borçludur.Kortizon elektrik gibidir, bilinçsiz kullanılan elektrik de insanı öldürür ama elektrik olmadan şu rahat hayatımız da mümkün değildir. Kortizon da öyledir bazı hastalar için. Ne elektriksiz bir dünyada yaşanabilir, ne kortizonsuz. Önemli olan, tedavi kurallarına tamı tamına uymak, gereken tedbirleri almaktır.
Kortizondan korkan da var, korkmayan da
Bir tarafta, birçok hasta hayatını borçlu olduğu bu müthiş ilaçtan öcü görmüş gibi korkar. Az hastadan mı işittim ‘‘Aman doktor bey, bana kortizonlu ilaç vermeyin de, ne verirseniz verin.’’ sözlerini.
Çünkü kortizon halk arasında ‘en son çare’ olarak kullanılması gereken ilaç olarak bilinir. Kortizona başlayanın bir daha iflah olmayacağına inanılır.
Hasta bu. Sigaradan korkmaz, AİDS’ ten korkmaz, astım krizinden korkmaz, kanserden korkmaz kortizondan korkar.
Korksun tabii. Korkması hiç korkmamasından daha iyidir ama korkularda da aşırıya kaçmamak lazım. Vur diyince, öldürmemeli.
Bazı hastalar ise tam tersine, kortizonu leblebi gibi, fındık fıstık gibi kullanırlar. Doktor ona bir kerelik yazar, hasta onu kendi kafasına göre aylarca, yıllarca kullanır.
İşte, asıl zararlı olan, ölümcül yan etkilere yol açan bu denetimsiz, bilinçsiz kortizon tedavisidir.
İki ucu keskin bıçak
Kortizonun pek çok yan etkisi vardır ve bunlar hemen daima uzun süreli tedavilerde ve yüksek doz ilaç kullananlarda ortaya çıkarlar.
İşte kortizonun yan etkilerinden küçük bir demet:
- Yüzde şişme ve yuvarlaklaşma (aydede yüz), sırtta yağ birikimi
- Deride atrofi (incelme), morarma, çizgilenme ve yarılmalar, sivilceler
- İştah artışı, kilo alma
- Kıllanma
- Hipertansiyon
- Diyabet (şeker hastalığı)
- Miyopati (kas zayıflığı)
- Osteoporoz (kemik erimesi)
- Adet düzensizlikleri
- Enfeksiyonlara eğilim (tüberküloz, mantar, virüs…)
- Psikolojik bozukluklar (depresyon, uykusuzluk, taşkınlık, şizofreni ve epilepsinin ağırlaşması…)
- Glokom (göz tansiyonu), katarakt
- Yara iyileşmesinin gecikmesi
- Midede ve yemek borusunda ülser (yara) ve kanamalar
- Hazımsızlık, şişkinlik, bulantı
Kortizon tedavisinin püf noktaları
Yukarıda saydığım yan etkilere bakıp da moralinizi bozmayın lütfen. Her kortizon alanda yan etki görülmüyor tabii ki. Hele hele de ilacı kısa süre alıyorsanız, korkacak fazla bir şey yok demektir ama tedbiri elden bırakmayın, doktorunuzun sözlerinden dışarı çıkmayın:
- Kortizon, sadece doktor gerekli gördüğünde kullanılmalıdır.
- Kortizonun dozu ve tedavi süresi en azda tutulmalıdır.
- Kortizon sabahları tok karına bir kerede alınmalıdır. Yüksek dozlarda günde birkaç kere de verilebilir.
- Uzun süreli kortizon tedavisi aniden kesilmemelidir.
- Kortizon midesi hassas olan kişilere mide koruyucu ilaçlarla beraber verilmelidir.
- Kortizon tedavisi süresince tuz azaltılmalıdır.
- Kortizon, iştah açıcı bir ilaçtır. Tedavi sırasında kalorisi fazla yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
- Uzun süreli kortizon tedavisi gören hastalar, belirli aralıklarla muayene edilerek ve kan incelemeleri yapılarak yakından izlenmelidir.