Yazıma, Ankara’da yaşamını yitiren 7 arkadaşımıza Allah’tan rahmet dileyerek başlamak istiyorum.
Doğalgaz kullanımı ülkemizde gün geçtikçe artmaktadır. Doğalgazı seçmemizde birçok etmen vardır şüphesiz. Bunların başında temiz ve ucuz bir yakıt olması gelmektedir. Evlerimize doğalgaz alırken zaten bir çok avantajı olduğu söylenir. Örneğin doğalgaz zehirsiz bir gazdır, yandığında kül, is, kurum oluşturmaz. Fakat ben şimdi doğalgazın avantajlarından ziyade ihmal edilen bazı önemli hususlara dikkat çekeceğim.
Öncelikle bugünlerde televizyonlarda çıkan haberlerde hemen hemen tüm kanallar karbonmonoksit (CO) zehirlenmesinden söz etmektedir. Madem ki doğalgaz zehirsiz bir gaz ise neden böyle bir zehirlenme olmaktadır, üstelikte zehirleyici özelliği yüksek olan karbonmonoksit zehirlenmesi.
Doğalgaz, büyük oranda Metan (CH4), daha az oranlarda Etan (C2H6), Propan (C2H8), Bütan (C4H10), Azot (N2), Karbondioksit (CO2), Hidrojensülfür (H2S), Helyum (He) içeren yanıcı bir gaz karışımıdır, ayrıca renksiz, (doğal halde kokusuzdur) kokusuz havadan hafif bir gazdır. Fakat kullanım yerlerine dağıtılırken gaz kaçağının farkına varılması için gaza bazı maddeler katılarak kokulu hale getirilmiştir. Yandığında karbondioksit (CO2) ve su (H2O) oluşur.
Karbonmonoksit (CO) gazı rengi kokusu ve tadı olmadığından dolayı hissedilemez, kandaki oksijen ile yer değiştirerek kanın vücuda oksijen taşımasını önler ve böylece vücudun zehirlenmesine sebep olur. Karbonmonoksit Zehirlenmesi kişilerde Başağrısı, Bulantı, Kusma, Konuşmakta zorlanma, Bilinç Bulanıklığı(Şaşkınlık) ve huzursuzluk gibi GRİBE benzer belirtilere yol açar. Belirtiler gribe benzer olduğundan Karbonmonoksit (CO) zehirlenmesi hatalı teşhis edilebilir. Konuyu bu çerçevede inceleyecek olursak normal şartlarda doğalgaz yandığı zaman korbonmonoksit oluşturmaz, belki çok az miktarda karbonmonoksit oluşabilir ama bu miktar göz ardı edilebilecek seviyelerdedir. Ancak, ki bu çok önemli, doğalgaz eksik hava ile yandığında, yani yanması için gerekli oksijeni temin edemediğinde, yanma sonucu oluşan korbondioksit miktarı azalarak, korbonmonoksit açığa çıkmaya başlar. Tersi düşünüldüğünde ise, yani hava fazlası ile yandığında ise yine karbondioksit miktarı azalır, fakat bu kez oksijen miktarı artar.
Kısacası, zehirlenmeye yok açacak olan karbonmonoksit oluşumu sadece yanma için gerekli olan oksijenin azlığında ortaya çıkar ve zehirleyici olur. Bacalı cihazlarda eğer bu gaz dışarı atılamayıp, mahale girerse maalesef öldürücü olur. Özellikle baca tıkanması durumunda bu gaz daha kolay mahale sızar ki, buda istenmeyen bir durumdur.
Doğalgaz ile çalışan kombi ve şofben bulunan evlerde hava ventilasyonunu, yani cihazın yanma için gerekli olan oksijeni temin edebilmesi için açılmış ızgara tipli plastik kapaklar bulunur. Bunları kesinlikle kapatmamak gerekir, hatta bunların önlerini buzdolabı, vb. gibi eşyalarla kapatmamakta fayda vardır.
Kombi cihazlarında aslında birçok güvenlik elemanları vardır, fakat kullandığınız cihazlarınız eski cihazlarsa bunlarda bazı elemanlar bulunmayabilir. Bu yüzden cihazınızı yetkili birine gösteriniz ve bu güvenlik elemanlarının bulunup bulunmadığını sorgulayınız. Bu tür güvenlik elemanları olmayan cihazlarınızı yenileriyle değiştirmeniz gerekmektedir.
Eğer yeni bir kombi alacaksanız, yada doğalgaz sobası alacaksanız, bunların kesinlikle hermetik (yani yanma için gerekli havayı ortamdan değilde dışarıdan alan demektir) olanlarını seçiniz.
Doğalgaz sobası kullananlar, eğer sobanızdaki alevin rengi turuncu yada sarı renkte olursa kesinlikle sobanızı kapatınız, bu renk ortamdaki oksijenin azaldığını gösterir, bu yüzden ortamı acil bir şekilde havalandırınız.
Cihazlarınızın yıllık bakımlarını aksatmayın ve bacalarınızı en fazla bir yıllık süre aralıklarıyla temizletiniz. (örneğin itfaiyeler cüzi bir miktar karşılığında bu işi yapıyorlar )
Doğalgaz, sızma sonucunda (yani yanmamış halde) zehirlenmeye yol açmaz. Ancak, ortamdaki oksijen miktarını azaltacağı için sizlerin havasız kalmanıza, dolayısıyla boğulmanıza yol açar. Eğer böyle bir durumla karşılaşırsanız, yani kombi ya da mahallerde çürük sarımsak kokusuna benzer bir koku alırsanız şunları yapmalısınız:
İlk yapmanız gereken ortamı havalandırmanızdır. Öncelikle mahaldeki tüm pencereleri açın ve el süpürgesi gibi bir aletle gazı cama doğru süpürünüz, unutmayın doğalgaz havadan hafif olduğu için tavanda birikir, bu yüzden süpürmeyi tavanda yapmalısınız.(Mutfaklarda kullanılan tüplerde ise durum farklıdır. Bu tüplerin içersinde LPG [sıvılaştırılmış petrol gazı] bulunur ve bu gaz kaçaklarında gaz, havadan ağır olduğu için yerde birikir.)
Çok önemli olan başka bir husus ise şudur; eğer odaya girdiğinizde gaz kaçağını fazla olduğunu fark ettiyseniz, kesinlikle elektrik anahtarlarını açmayınız (ışıkları yakmayınız), fişe kesinlikle cihaz takmayınız, fişten de kesinlikle cihaz çıkartmayınız, çakmak gibi kıvılcım oluşturabilecek aletler kullanmayınız. Unutmayınız ki, kapalı mahallerde hava içindeki gaz oranı % 5–15 arasındaki değere ulaşırsa patlayıcı özelliği vardır. Bu yüzden her türlü kıvılcım oluşturabilecek davranışlardan kaçınınız.
Ayrıca her türlü doğalgaz kaçağında ve arızalarda 187 Doğalgaz Acil’i aramayı unutmayınız.
Ülkemizde son yıllarda yaşanan ölümlerin çoğu ihmalden ve bilgisizlikten kaynaklanmaktadır. Lütfen sevdiğimiz insanların üzülmesini istemiyorsanız biraz daha dikkatli ve bilinçli olalım. Gencecik kardeşlerimizi, evlatlarımızı artık bu tür ölümlerle kaybetmeyelim. Lütfen… Daha fazla bilgiye ulaşmak için aşağıdaki siteyi ziyaret edebilirsiniz.
http://www.bursagaz.com/Pratik-Bilgiler/196/966/Pratik-Bilgiler.html [1]
Muhammet Yürük Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Tesisat Anabilimdalı öğrencisidir.