İki sene kadar önce BPA’ nın biberonlarda kullanılması tüm dünyada olduğu gibi bizde de yasaklandı; bir süre sonra yasak kapsamına bebekler için kullanılan bardak ve benzeri ürünler de alındı (1).
FDA birkaç gün önce de BPA’ nın bebek mamalarının ambalajında kullanılmasına da izin vermeyeceğini açıkladı (2).
FDA, bisfenol A’ nın yiyecek ambalajları için emniyetli bir madde olduğundan şüphesi olmadığını ama üreticiler mama paketlerinde BPA’ kullanmayı bıraktıkları için böyle bir karar aldığını söylüyor.
Plastik endüstrisi is
e bu kararın kimyasal bir emniyet meselesi olmaktan ziyade piyasa güçleri ile alâkalı olduğu kanaatinde.
BPA’ nın yasaklanması için yeterinden fazla delil var
BPA, daha çok hormon bozucu bir madde olarak biliniyor. Kadın seks hormonlarının etkilerini artırıyor, erkek seks ve tiroit hormonlarının etkilerini ise azaltıyor.
Kız çocuklarında erken buluğ, erkeklerde sertleşme, erken boşalma ve kısırlık gibi problemlere yol açıyor.
BPA’ nın öğrenme ve davranış üzerine de olumsuz etkileri var, saldırganlığı artırdığı ve öğrenmeyi güçleştirdiği iddia ediliyor.
Eşcinsellik, obezite, diyabet, astım, kalp-damar hastalıkları, tiroit fonksiyon bozuklukları, meme ve prostat kanseri BPA ile ilişkilendirilen hastalıklardan bazıları.
Maymunlarda yapılan bir araştırmada kromozom hasarları, doğumsal gelişim kusurları ve düşüklere yol açtığı gösterildi (3).
En korkutucu olan ise BPA’ nın genler üzerine olan etkilerinin sonraki nesilde daha belirgin ortaya çıkması ihtimali.
Endokrin Derneği’ nin San Francisco’ da yapılan son kongresinde BPA’ nın insan sağlığına zararlarını ortaya koyan üç yeni araştırma sunuldu (4).
Prostat kanseri riski ispatlandı
Hayvan modellerinde BPA seviyelerinin her gün ölçülmesiyle yapılan araştırmada prostat kök hücrelerinin yeniden programlandığı ve küçük yaşlarda BPA’ ya maruz kalınmasının prostat kanseri riskini artırdığı gösterildi.
Araştırmada organ bağışçısından alınan prostat kök hücreleri farelere nakledildi ve bunların prostat dokusu oluşturdukları görüldü. Farelerin yemlerine gebe bir Amerikalı kadının alabileceği kadar BPA katıldı. Bir ay sonra farelerin üçte birinde kanser bulguları ortaya çıktı.
Bu, gelişim sırasında herkesin çevresel olarak maruz kaldığı BPA miktarlarının prostat kanseri riskini artırdığını gösteren ilk doğrudan kanıt.
BPA inmemmiş testisin de sebebi
Fransız araştırmacılar, zamanında doğan bebeklerin yüzde 5 kadarında görülen inmemiş testislerin de BPA maruziyeti ile ilişkili olabileceğini gösterdiler.
İçlerinde 3 aylıkken inmemiş testisleri olan 26 çocuğun da bulunduğu 180 oğlanın göbek kordon kanlarında BPA ve testislerin inmesini sağlayan peptit 3 hormonu ölçüldü ve kanlarında yüksek BPA olan çocuklarda peptit 3 seviyelerinin düşük olduğu tespit edildi.
Obezite riski de yüksek
Bir başka hayvan deneyinde de doğumdan önce maruz kalınan BPA’ nın yağ dokusunda enflamasyona yol açarak obezite riskini artırdığı tespit edildi.
Koyunların bir grubuna insan göbek kordonundaki seviyeleri sağlayacak miktarda BPA’ lı bir grubuna ise BPA’ sız mısır yağı verildi ve doğduklarında her iki gruptaki kuzuların yarısının aşırı besili oldukları görüldü.
Bu kuzlar 7 ay süreyle normal yemle beslendi; bu süre sonunda anneleri BPA’ lı mısır yağı ile beslenen koyunlarda obezite ve metabolik sendrom ile ilgili belirteçler yüksek bulundu.
Bu sonuçlar, BPA’ ya maruz kalan annelerin bebekleri daha sonra BPA’ sız diyetle büyütülseler bile obezitenin kaçınılmaz olduğunu gösteriyor.
Gelelim neticeye
Hiçbir işlevi olmayan karar alma kurumu hâline dönüşen FDA aklını başına almalı ve BPA’ yı tüm yiyecek ve içecek kaplarında hiç kalmadan yasaklamalıdır.
Böyle bir gün biberonu, bir gün bardağı bir gün mama paketlerini – o da iş işten geçtikten sonra- yasaklayarak “çapkınlığı azar azar bırakmaya çalışan adamın” durumuna düşüyor:
Adamın biri karısına artık çapkınlık yapmayacağı sözü vermiş ama kadın iki gün sonra kocasını bir kadınla yakalamış. Yorganı kaldıran kadın yatakta çırılçıplak cüce bir kadın görmüş. “Ne bu hâl, hani söz vermiştin?” diye çıkışmış kocasına.
“Sözüm söz” demiş adam ve eklemiş: “Birden bırakamadım çapkınlığı, ben de yavaş yavaş azaltmaya karara verdim, durum budur”.
KAYNAKLAR
2. http://www.plasticsnews.com/article/20130712/NEWS/130719978/fda-bans-bpa-in-already-bpa-free-uses [2]