Dr. Tuncay Çalışkan isimli bir meslektaşım gönderdiği e-mektupta SGK’ nin balgam sökücü ilaçlardan olan ambroksolu ödeme kapsamın dışında tuttuğunu buna karşılık benzeri özellikler taşıyan N-asetil-sistein ihtiva eden ve daha pahalı olan ilaçları ise ödeme kapsamında bulundurduğunu bildiriyor ve benden konuyu araştırmamı istiyor.
Değerli meslektaşıma ve bu ilaçları kullanan hastalarıma şunları söyleyebilirim:
Solunum yollarındaki muküse etki eden ilaçlar genel olarak “muko-aktif ilaçlar” olarak bilinir. Bunlar da kendi içlerinde ekspektoran, mukoregülatör, mukolitik ve mukokinetikler olarak ayrılır.
Bunlar, genellikle KOAH, astım, kistik fibrozis, bronşektazi, pnömoni gibi koyu, yapışkan ve fazla miktarda sekresyonla birlikte olan hastalıklarda kullanılan ilaçlardır. Amaç, koyu ve yapışkan olduğu için hasta tarafından çıkarılamayan veya zorlukla çıkarılabilen salgıların daha kolay çıkarılmalarını sağlamaktır.
Ambroksol ve N-asetil-sistein de tüm dünyada çok kullanılan muko-aktif ilaçlardandır. Antioksidan, anti-enflamatuar ve sürfaktan yapımını ve salgılanmasını uyarıcı etkileri olduğu da bilinen bu ilaçlar esas olarak mukolitik özellikleri için tercih edilir.
Bu ilaçların hastalıkların tabii seyri üzerine önemli hiçbir etkileri yoktur ve bundan dolayı da sadece balgam çıkarmakta zorlanan ve balgamları çok koyu ve yapışkan olan hastalarda belirli bir süre kullanılabilir. Ben bu durumlarda en etkili tedavinin hastanın bol su içmesi olduğuna inanır ve hastalarıma da bunu tavsiye ederim.
N-asetil-sistein ve ambroksolu KOAH’ lı hastalarımda enfeksiyon dönemlerinde bir hafta süreyle zaman zaman kullandığım olur. Benim için birinin diğerine belirgin bir üstünlüğü yoktur.
Hastalarının büyük çoğunluğu astım ve KOAH olan bir göğüs hastalıkları uzmanı olarak bir senede yazdığım mukolitik ilaç sayısının 10(on)’ u geçmediğini söylersem bu ilaçların benim için önemini belki daha iyi anlatmış olurum.
Gelelim neticeye
Bu ilaçlardan ambroksol N-asetil-sisteine göre yarı yarıya daha ucuzdur. SGK’ nin hangi maksatla ambroksolu ödeme kapsamı dışında tuttuğunu bilmiyorum ama elbette bir hikmeti vardır.
Ben bu konuda karar verecek bir mevkide olsam her iki ilacın da KOAH’ lı hastalarda belirli bir süre kullanılmalarına onay verir ama uzun süreli kullanımı ödeme kapsamı dışında tutardım.
Bence asıl tartışılması gereken KOAH’ ta hastalığın tabii seyri üzerine bir etkileri olmayan, ciddi yan etkiler gösterebilen üstelik de çok pahalı olan ve birçok hastada gereksiz olarak kullanılan ilaçlardır.