Antibiyotik Şekeri “Oynatıyor”
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaygın olarak kullanılan “kinolon” sınıfı antibiyotiklerin diyabetli hastalarda kan şekerinde ciddi iniş-çıkışlara yol açtığı tespit edildi (1).
Clinical Infectious Diseases dergisinde yayınlanan araştırma 2007-2007 seneleri arasında ayaktan takip edilen ve antibiyotik tedavisi gereken çoğu tip 2 diyabet hastası olan 78 bin 433 kişi üzerinde gerçekleştirildi.
Kullanılan antibiyotikler kinolonlar (levofloksasin, ciprofloksasin veya moksifloksasin); ikinci kuşak sefalosporinler ( sefu
roksim, sefaklor veya sefprozil) ve makrolidler (klaritromisin, azitromisin) olmak üzere üç gruba ayrıldı.
Bu antibiyotiklerden birinin verildiği diyabetli hastaların tedavinin başlangıcından itibaren bir ay içinde hipoglisemi veya hiperglisemi sebebiyle acile başvurup başvurmadıkları veya hastaneye yatırılıp yatırılmadıkları araştırıldı.
Bu sürede 215 hastada hiperglisemi ve 425 hastada ise hipoglisemi geliştiği tespit edildi.
Hiperglisemi riskinin makrolid kullanımı ile karşılaştırıldığında levofloksasin kullananlarda yüzde 75, ciprofloksasin kullananlarda yüzde 87 ve moksifloksasin kullananlarda yüzde 148 fazla olduğu belirlendi.
Hipoglisemi riski ise aynı ilaçlar için sırasıyla yüzde 79, yüzde 46 ve yüzde 113 olarak hesaplandı.
Başka bir ifade ile hiperglisemi riski moksifloksasin için binde 6.9, levofloksasin için binde 3.9 ve ciprofloksasin için binde 4 iken, bu oran makrolidler için binde 1.6 ve sefalosporinler için binde 2.1 idi.
Hipoglisemi riski ise moksifloksasin için binde 10, levofloksasin için binde 9.3 ve ciprofloksasin için binde 7.9 iken, bu oran makrolidler için binde 3.7 ve sefalosporinler için 3.2 olarak bulundu.
Buna göre kan şekerini en çok etkileyen kinolonun moksifloksasin olduğu, bu ilaçla özellikle hipoglisemi riskinin arttığı belirlendi.
Risk, ensülin veya sülfonilüre sınıfı ilaç kullananlarda ve böbrek hastalarında daha yüksek olarak bulundu.
Kinolonlar çok kullanılıyor
Kinolon sınıfı antibiyotikler, idrar yolları ve solunum yolları iltihaplarında (sinüzit, bronşit, KOAH atakları, zatürree) geniş etki spektrumuna sahip oldukları için tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaygın olarak kullanılıyor.
Bu yaygın kullanım zamanla kinolonların tendon yırtılması, QT-mesafesi uzaması ve kan şekerinde iniş-çıkışlar gibi nadir görülen ama ciddi bazı yan etkileri olabileceğini ortaya çıkardı.
2006’ da gatifloksasin (Tequin) kan şekeri üzerine olan ciddi etkileri sebebiyle piyasadan çekildi.
Gelelim neticeye
Diyabetli hastalara özellikle ayaktan tedavi verirken kinolon sınıfı antibiyotiklerin kan şekerini düşürebileceğini veya yükseltebileceği bilinmeli ve dikkatli olunmalıdır.
BİR: Diyabetli hastalara ayaktan tedavilerde mutlaka şart değilse kinolon sınıfı dışında kalan antibiyotikler tercih edilmelidir.
İKİ: Kinolon yazılan diyabetliler, hipoglisemi ve hiperglisemi tehlikesine karşı uyarılmalı ve bunların kan şeker seviyeleri yakından takip edilmelidir.
ÜÇ: Diyabetlilere moksifloksasin yerine ciprofloksasin veya levofloksasin verilmelidir.
DÖRT: Antibiyotikler mutlaka gerekliyse verilmeli, olur olmaz sebeplerle asla yazılmamalıdır.
KAYNAK
1. http://cid.oxfordjournals.org/content/early/2013/07/23/cid.cit439.abstract
