600 binden fazla kişi üzerinde gerçekleştirilen araştırmalardan yararlanarak yapılan meta-analiz, Amerikan Kalp Derneğinin (AHA) kalp sağlığı ile ilgili beslenme tavsiyelerinin de doğru olmadığını ortaya koydu.Kasım ayında yayınladığı kılavuzla kolesterol tedavisi konusundaki görüşlerini bir kalemde “baştan 
sona” değiştiren AHA, bakalım kalp sağlığını riske atan beslenme hatalarını –gene hiçbir şey olmamış gibi-düzeltecek mi?
Bilindiği gibi, USA federal hükümeti kılavuzları ve Amerikan Kalp Derneği, kalp sağlığı için “çoklu doymamış yağ asitlerinin daha fazla, doymuş yağ asitlerinin daha az tüketilmesi” tavsiyesinde bulunuyor.
Meta-analiz ise doymuş yağların kalp hastalığına yol açmadığını; “sağlıklı” oldukları iddia edilen çoklu doymamış yağların da kalp damar hastalıklarını önlemediğini gösteriyor.
Doymuş yağlar kalp hastalıklarını artırmıyor
Diyeti temel alarak koroner kalp hastalığı risklerinin incelendiği 45’ i gözleme dayalı, 27’ si randomize toplam 72 çalışmanın meta-analizi Annals of Internal Medicine isimli tıp dergisinde yayınlandı (1).
Bu araştırmalarda Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya’ da 18 ülkeden 600 binden fazla kişi yer aldı.
Araştırmada “doymuş ve çoklu doymamış yağ asitleri türlerinin kalp hastalığı riski üzerine anlamlı bir etkisi olmadığı” sonucu ortaya çıktı.
Hazır gıdalarda ve margarinlerde kullanılan “trans yağların ise kalp hastalıkları riskini yüzde 16 oranında artırdığı” tespit edildi.
Kandaki yağ asitlerine bakıldığında da doymuş veya çoklu doymamış yağların kalp hastalığı riskini etkilemediği ama yağ asitleri ayrı ayrı değerlendirildiğinde durumun değiştiği görüldü.
Buna göre, kanda “omega-3 yağ asitlerinden olan DHA ve EPA seviyeleri yüksek olanlarda kalp hastalıkları riskinin daha düşük olduğu” belirlendi.
Yağ asitlerinin besin desteği olarak randomize verildiği çalışmalarda da yağ asitlerinden hiçbirinin kalp hastalıkları riskini anlamlı derecede azaltmadığı neticesine varıldı.
Buna göre, doymuş yağ asitlerini azaltmanın da omega-3 çoklu doymamış yağ asitlerini besin desteği şeklinde fazla miktarda tüketmenin de kalp hastalıklarından koruyucu bir tesiri bulunmuyor.
AHA’ dan itiraz var
2010 Amerikan Diyet Kılavuzu Tavsiye Komitesi Başkanı ve Amerikan Kalp Derneği sözcülerinden olan Linda Van Horn şunları söylüyor (2):
“Bu iyi bir meta-analiz ve bazı yağ asitlerinin diğerlerine daha üstün olduğunu gösteriyor ama bu veriler kılavuzları değiştirmek için yeterli değil.
İnsanlar daha önceki tavsiyelerimize uymaya devam etmelidir.
Bu analiz doymuş yağların zararlı etkileri olmadığını göstermiyor; doymuş yağlara biyolojik bir ihtiyacımız yok.
Trans yağlardan kaçınmak, doymuş yağları azaltmak, meyve-sebze ve tam tahılları daha fazla almak şeklindeki genel tavsiyemizde bir değişiklik mevzubahis değil.”
Doymuş yağlar zararlı değil
Araştırmanın uzmanlarından Dr. Dariush Mozaffarian da şu görüşleri dile getiriyor (3):
“1970’ lerden bu yana kalp sağlığı için doymuş yağlardan uzak durun deniyor ama bugünkü deliller çoklu doymamış yağları fazla doymuş yağları az tüketmeyi teşvik eden kılavuzları desteklemiyor.
Son 5-10 senede doymuş yağ gibi tek bir besini kalp hastalıklarını izah etmek için kullanmanın doğru olmadığı ortaya çıktı; bu mesele çok daha karmaşık.
Kronik hastalıkları önlemek için tek bir besine veya besin ögesine odaklanan kılavuzların çok fazla bir manası yok.
Bir besin ögesine değil, yiyecek bazlı kılavuzlara geçmemiz gerekiyor.”
Kalp dostu beslenme tavsiyelerim
Bu meta-analiz senelerdir söylediklerimi bir kere daha tasdik ediyor:
BİR: Hayvansal doymuş yağlar kalp hastalıklarına yol açmaz; bunlar tam aksine kalp krizlerinin sebebi olan damar sertliğini önler.
Sağlıklı hayvanların etini, sütünü, peynirini, yağını, kaymağını “keyifle” ama mâkûl miktarlarda yiyin.
İKİ: Bitkisel çoklu doymamış omega-6 yağ asitlerinin kalp-damar hastalıklarına karşı koruyucu tesiri olmadığı gibi aksine fazla tüketilmesi zararlıdır.
Margarin ve hidrojenize bitkisel yağları (mısır özü, ayçiçek, soya yağı) mutfağınıza sokmayın.
ÜÇ: Yağlı balıklarda bol miktarda bulunan omega-3 yağ asitleri (DHA ve EPA) kalp hastalıkları riskini azaltır.
Bol bol taze balık yiyin.
DÖRT: Hazır gıda ve margarinlerdeki “trans yağlar sağlığınızın en büyük düşmanıdır”.
Zerresini bile ağzınıza almayın.
BEŞ: Balık faydalıdır ama omega-3 yağ asitlerini hap olarak içmek bir işe yaramaz; paranızı çöpe atmayın.
ALTI: Kalp ve kanserler başta olmak üzere birçok hastalığın sebebi işlenmiş “şeker, un, tuz ve trans yağlardır”.
Gelelim neticeye
BİR: Kardiyoloji dünyasının ağzının içine baktığı AHA’ nın (American Heart Association) adının boş yere AHHA’ ya yani (American Heart Hurt Association) çıkmadığını görüyorsunuz.
İKİ: Bilerek veya bilmeyerek AHHA’ nın tavsiyelerini “emir” kabul eden modern tıbbın gaflet uykusundan uyanmasını temenni ediyorum.
İsveç’ liler doğru yolu buldu; darısı dünyanın geri kalanının başına (4).
ÜÇ: Ben kebapçıya gidiyorum; sizi de beklerim.
DÖRT: İştah açıcı olarak da “Kolesterol teorisi bir pazarlama harikasıdır” başlıklı yazımı tavsiye ediyorum (5).
KAYNAK
1. http://annals.org/article.aspx?articleid=1846638 [1]
2. http://www.foxnews.com/health/2014/03/18/review-questions-effects-saturated-fats-on-heart-disease/ [2]
3. http://www.cbc.ca/news/health/saturated-fat-alone-doesn-t-predict-heart-disease-risk-1.2576252 [3]
Her eve lazım bilgiler
Amerikan diyetindeki doymuş yağların çoğu kırmızı et ve süt ürünleri dâhil olmak üzere hayvansal kaynaklı.
Çoklu doymamış yağlardan omega-6 yağ asitleri mısır özü, ayçiçek, soya, aspir çiçeğinde; omega-3 yağ asitleri ise balık (somon, deniz alabalığı, ringa) ile keten tohumu, ceviz, kabak çekirdeğinde bulunuyor.
Tekli doymamış yağ asitleri de zeytin yağı, kanola yağı, avokado ve fındık yağında var.